"Azərbaycan qalib tərəfdir, buna görə də şərtləri biz diktə edirik. Ermənistan dəhliz, sərhəd və sülh müqaviləsi məsələsində dirəndikcə, daha çox itirir".
Bu sözləri hərbi ekspert Ədalət Verdiyev deyib.
Daha ətraflı "Sherg.az"a danışan ekspert, həmçinin bildirdi ki, əvvəl Qarabağın azad edilməsindən bəhs edən Azərbaycan rəhbərliyi, artıq Qərbi Zəngəzura qayıdışın şərtlərini irəli sürür:
"Fasiləsiz olaraq təzyiqləri artırırıq. Bununla qələbəmizin verdiyi üstünlüklərdən yararlanmaqla maksimum nəticə əldə etməyə çalışırıq. Paralel olaraq əlavə rəqiblər qazanmaq kimi planımız da yoxdur. Artıq çox nailiyyət əldə etmişik, amma kifayətlənmirik, ərazi bütövlüyümüzü tam təmin etməliyik. 5-ci bənd Xankəndində erməni silahlısının qalmasına aid deyil. Əlində silah tutan istənilən erməni və ya muzdlular, tam tərkibdə və təcili ərazidən çıxarılmalıdırlar".
Ə.Verdiyevin fikrincə, Qarabağda yaşayan 25 min ermənini çıxarmaq 3-5 gün içində minimal itki ilə mümkün idi:
"İndi də bəzi siyasi gedişlərdən sonra bu mümkündür. Amma bu, indiki zamanda doğru seçim olmaya da bilər. Ziyan gətirməsi də istisna deyil.
Daim Xankəndində qalan bir ovuc erməniyə görə narahat olanlar Yuqoslaviyanın nəyə görə 5 yerə parçalandığını, Yuqoslaviyanın müttəfiqlərinin belə ona qarşı BMT Təhlükəsizlik Şurasında səs verdiyini xatırlasın.
İraq, Suriya və Liviya nümunəsini də öyrənmək faydalıdır. Kəlbəcər və Laçın Azərbaycan nəzarətində olandan sonra Qarabağın bir böyük kənd qədər erməni əhalisi 130 milyon türk əhatəsində nəyi və necə dəyişə bilər? Rusiya faktoru var, nəzərə almalıyıq.
Bu “çəkinməliyik” anlamına gəlməz. Kreml birtəfli olaraq bizi və ya əks tərəfi dəstəkləyə bilməz. Erməni onun strateji tərəfdaşıdır, orda hərbi bazası var. Bu baza sülhsevər KTMT-nin cənub qanadıdır.
Odur ki, Kremlin birmənalı olaraq bizə tərəf meyllənməsi, Rusiyanın Ermənistanla Cənubi və Şimali Qafqazdan, hətta “barıt çəlləyi” olan Tatarıstandan getməsi deməkdir.
Kreml hələlik buna hazır deyil. Son illərdə Rusiyanın intensiv silahlandırdığı Ermənistan, tez-gec Kremldən qopacaq. Birlikdə olduğu 30 il müddət ərzində İrəvan əldə etdiklərini 44 gündə itirməsini, bu müddətdə Moskvanın strateji tərəfdaş kimi susqun qalmasını Kremlə bağışlamayıb. Kremlə arxadan zərbə mütləq olacaq. Paşinyanın təkrar səs toplaması da ermənilərin müharibəni inkar etməsi, Nikolun Qərbə yönəlməsinə dəstək verməsi anlamına gəlir. Sadəcə indi Ermənistana Rusiyadan başqa kimsə silah və ya silah almağa vəsait vermir.
Bunun alternativini tapan kimi, İrəvan Kremlə maraqlı "fokuslar" göstərəcək. Ən azında Qərb “sahilinə” tərəf üzəcək. Keçən ilə kimi bütün Qarabağda və ətraf rayonlarda özlərini cəzasızlıq mühitində hiss edənlərin, Şuşada yallı gedənlərin, bizi Qarabağa qonaq qismində dəvət edənlərin, Cəbrayıla və Kəlbəcərə yol çəkənlərin, Qarabağımızda hərbi şəhərciklərin, qəsəbələrin, abidələrin və məktəblərin açılışında Azərbaycana meydan oxuyanların bu gün artıq Xankəndində səsi eşidilmədi. Odlu alovlu erməni liderlərin nitqlərini artıq yas mərasiminə xas olan həzin musiqilər əvəz etdi. Əksər erməni siyasi və hərbi rəhbərlər artıq Ermənistandan Xankəndinə getmək də istəmir.
Bunu erməni rəsmilər də etiraf edir. Biz isə hər gün Qarabağda hansısa təməlqoyma, açılış, festival və digər tədbirlər keçiririk, mühüm sənədləri Şuşada imzalayırıq. Mülki, təhlükəsizlik və müdafiə məqsədli infrastuktur layihələri paralel həyata keçirilir, yekunlaşanları da az deyil.
Görüləcək işlər isə hələ çoxdur. 30 il ərzində viran qoyulan 10 min kv.km ərazilərin bərpası ağır və məsuliyyətli vəzifədir. Bu vəzifəni isə qalib Azərbaycan xalqı və dövləti birgə həyata keçirməlidir. Qarabağ məsələsi tamamilə milli məsələdir. Başqa sahələrdə fikir ayrılığı ola bilər, olmalıdır da. Amma bunu Qarabağla əlaqələndirmək özümüzdən başqa bir rəqibimizə ziyan gətirməz. Əksinə, onların "əlini gücləndirmək" olar.
Ekspert, onu da əlavə edib ki, əvvəlcə biz özümüzün qalib xalq olduğumuzu tam dərk etməliyik:
"Yalnız bundan sonra digərləri bizi olduğumuz kimi qəbul edəcək. Qarabağ münaqişəsi geridə qalsa da, o, hərbi-etnik münaqişələr kateqoriyasına aiddir, dünyada isə heç bir dövlət- nə Çin, nə Hindistan, nə Pakistan, nə Böyük Briytaniya, nə İspaniya, nə Fransa, nə İsrail və s. kimi ölkələr bu tip münaqişələrin onilliklər ərzində birmənalı həllinə nail ola bilməyib.
Burada biz adı çəkilən dövlətlərlə müqayisədə, daha əlverişli vəziyyətdəyik. Əlimizdə imzalı Birgə Bəyanat, önümüzdə isə zəif , əzilmiş, alçaldılmış və əldən düşmüş bir Ermənistan var. Qarabağ məsələsində Azərbaycanla müqayisədə, demək olar ki, yalnız qalan Ermənistanın belə bir potensial ilə uzun müddət dirənməsi real görünmür. Ən azından 25 min erməni, 10 milyonluq Azərbaycan daxilində katalizator rolunu oynaya bilməz.
Bunu Ermənistan da, digər əlaqəli ölkələr və təşkilatlar yaxşı anlayır. Bir kənd qədər əhali yaşayan əraziyə “müstəqillik” verilməsinə isə dünya praktikasında rast gəlinmir. Ən qısa zamanda Xankəndində üçrəngli Bayrağımızın dalğalanması arzusu ilə".
Kənan Novruzov
