Alimlərin apardığı araşdırma göstərir ki, kişilərinki isə şişirdilir
Bir çox kişi ağrıya qadınlardan daha dözümlü olduqlarını düşünə bilər. Bununla belə, alimlər cəmiyyətin ümumilikdə qadınların yorğunluğuna az diqqət yetirdiyini, kişilərin yorğunluğunu isə nisbətən şişirtdiyini aşkar ediblər.
“Şərq” xəbər verir ki, NASA alimlərinin apardığı araşdırma göstərir ki, biz çox vaxt qadınların nə qədər yorğun olduğuna az diqqət yetiririk, kişilərin isə yorğunluğu əhəmiyyətli dərəcədə şişirdilir.
Elm adamları bu vəziyyətin qadınların yorğun olsalar da səmimi görünmək üçün daha çox səy göstərdiklərini ortaya qoyur. Araşdırmada bildirilir ki, qadınlardan fərqli olaraq kişilər yorğun olduqda daha az diqqətli olurlar və söhbətlərdə daha az mimika nümayiş etdirirlər.
Sizcə, bu vəziyyət necə başa düşüldü? Bəs NASA alimlərini belə bir araşdırma aparmağa qərar verən nə oldu?
Sözügedən tədqiqat kosmosdakı astronavtları və onların səhvlərinin mənbəyini anlamaq cəhdindən irəli gəlir. Tədqiqatçılar bildirirlər ki, bu fərqləri başa düşmək kosmosa gedən astronavtları müşahidə etmək üçün çox vacibdir.
NASA astronavtları Butch Wilmore (solda) və Suni Williams. Foto: NASA
Kosmik və aviasiya qəzalarının yarısından çoxunun işçilərin yorğunluğu səbəbindən baş verdiyi düşünülür. Bu, insanın nə qədər yorğun olduğunu başa düşməyin həyati əhəmiyyət kəsb etdiyini göstərir.
Tədqiqatın aparıcı müəllifi və NASA Johnson Kosmik Mərkəzinin dosenti Dr. David A. Morgan Stosic işini belə şərh edir:
Ümumiyyətlə, müşahidəçilər yorulduqlarını deyəndə qadınların yorğunluğunu azaltmağa, kişilər yorğun dedikdə isə şişirtməyə meyllidirlər.
Kosmik tədqiqatlarda kişi və qadın astronavtlar yüksək stress altında uzun və yorucu günlər keçirirlər. Təbii ki, yorğunluğun idarə edilməsi məsələsi NASA kimi kosmos agentliklərində ciddi şəkildə qəbul edilir, burada komandalar ən yüksək performansda fəaliyyət göstərməlidirlər.
Stosic, bədən dili kimi əlamətlərə baxaraq yorğunluğu ölçmək üçün bir üsul inkişaf etdirmək istədiklərini söyləyir. Araşdırmanın bir hissəsi olaraq, kişi və qadın könüllülərdən bir qəriblə 5 dəqiqəlik söhbət etmələri və bu dialoq zamanı yorğunluqlarını qiymətləndirmələri istənilib. Yorğunluğu ölçərkən “heç yorğun deyiləm”dən “çox yorğunam”a qədər 10 ballıq qiymətləndirmə texnikası tətbiq edilib.
71 nəfərdən ibarət ayrı bir qrup daha sonra səsi söndürülərək bu söhbətlərin videolarına baxıb və hər bir natiqin həmin an nə qədər yorğun olduğunu təxmin edib.
Dr. Stosic şifahi olmayan işarələr və öz-özünə bildirilən yorğunluq arasında heç bir əlaqə tapmayıb, lakin cinslər arasında əsas fərqləri aşkar edib.
Qadınlar daha çox yorğun hiss etdiklərini bildirsələr də, müşahidəçilər qadınların yorğunluğunu orta hesabla 1,3 bal aşağı qiymətləndiriblər. Digər tərəfdən, kişilərin yorğunluğu ifadə etdiklərindən təxminən 0,9 bal yüksək şərh edilmişdir.
Dr. Stosic hesab edir ki, bu nəticələr kişi və qadınların yorğun olduqları zaman mehriban və əlçatan olmaq üçün göstərdikləri səylərin nəticəsidir.
İştirakçıların bədən dilini müşahidə edən tədqiqatçılar, qadınların yorğun olduqları zaman diqqətli görünmək üçün daha çox göz təması qurma kimi davranışlar sərgilədiklərini müşahidə ediblər. Dr. Stosic deyir ki, bu davranışlar müşahidəçiləri qadınların daha az yorulduğunu düşünməyə vadar edir.
Bu tapıntılar qadınların narahatlığının daha az yaxşı qarşılandığını göstərən bir çox digər tədqiqatlarla uyğundur.
Digər tədqiqatlar da göstərir ki, qadınların ağrıları tibbi şəraitdə çox vaxt ciddi qəbul edilmir və hətta nəzərə alınmır. Mayami Universitetində tədqiqatçılar tərəfindən aparılan bir araşdırma, müşahidəçilərin qadınların daha çox ifadə nümayiş etdirmələri ilə bağlı gözləntilərinin, yaralandıqları açıq-aydın olsa belə, ağrılarını görməməzlikdən gəlmələrinə səbəb olduğunu göstərir.
Eyni şəkildə, keçən il aparılan başqa bir araşdırma göstərdi ki, qadın xəstələr tez-tez "isterik və şişirdilmiş" kimi qəbul edildiyi üçün təcili yardım otağında kişilərə nisbətən düzgün müalicə alma ehtimalı daha azdır.
21,000-dən çox xəstənin təhlili qadın xəstələrə ağrıkəsicilərin daha az təyin edildiyini və onların simptomlarına əhəmiyyət verilmədiyini göstərir. Bunun əksinə olaraq, kişilərə daha tez-tez ağrıkəsicilər və ya antidepresanlar təyin olunduqları və mümkün sağlamlıq problemləri ilə bağlı laboratoriya testlərinə göndərildikləri aşkar edilmişdir.
