Neçəmiz 100 yaşa qədər yaşayacağıq? - Xəbər o qədər də yaxşı deyil

 İnsanın orta ömrü günü-gündən artır. O qədər ki, 100 yaşa qədər yaşamaq artıq xəyal deyil. Amma tədqiqatçıların son xəbərləri o qədər də yaxşı deyil. Çünki gözlənilən insan ömrünün artım sürəti azalmağa başlayıb. Başqa sözlə, biz insan ömrünün yuxarı həddinə yaxınlaşırıq. Necə? Dərhal izah edək.

Sherg.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, 19-cu əsrdə və 20-ci əsrin birinci yarısında tibbdə irəliləyişlər sayəsində orta ömür uzunluğunda əhəmiyyətli artımlar oldu. Əslində, 1990-cı illərdə aparılan bəzi tədqiqatlar bu gün doğulan uşaqların əksəriyyətinin bir əsrdən çox yaşayacağını proqnozlaşdırmışdı.

Lakin hazırkı təhlillər göstərir ki, son illərdə doğulan qızların 5,3 faizi, oğlanların isə 3,5 faizi 100 yaşa qədər yaşayacaq.

ABŞ-ın Çikaqodakı İllinoys Universitetinin tədqiqatçıları Honq-Konq, Avstraliya, Fransa və İspaniya kimi geniş coğrafiyada toplanan doğum və ölüm məlumatlarını araşdırıb və qlobal orta ömür müddətini hesablayıblar.

Nəticədə 1900-cü ildə 48 olan ömür uzunluğu 1950-ci ildə 67, 2000-ci ildə 76-ya yüksəlib. Lakin 2021-ci ilə qədər bu rəqəm cəmi 1 bənd artaraq 77-yə çatıb.

Tədqiqatçılar vurğuladılar ki, 1900-cü illərin əvvəllərindən bəri davam edən tendensiya davam edərsə, 2021-ci ildə gözlənilən ömür uzunluğu 83 olmalıdır.


Digər tərəfdən, Böyük Britaniya Milli Statistika İdarəsinin qeydləri də göstərir ki, ölkədə orta ömür uzunluğu məlumatların toplanmağa başladığı 1841-ci ildən bəri nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb.

1841-ci ildə doğulan oğlan uşağının 40,2, qızın isə 42,3 yaşına qədər yaşaması gözlənilirdi. 1950-ci ildə bu rəqəmlər kişilər üçün 66,1, qadınlar üçün isə 70,6 idi. 2000-ci ilə qədər bu rəqəm kişilər üçün 75,6-ya, qadınlar üçün isə 80,4-ə çatmışdır.

Bununla belə, son hesablamalar göstərir ki, 2022-ci ildə doğulan kişi körpələr 78,9 yaşa, qız körpələr isə 82,8 yaşa qədər yaşaya bilər. Bu, artım tempində ciddi bir yavaşlama olduğunu bir daha ortaya qoyur.

Tədqiqatçıların açıqlamasında 21-ci əsrdə “radikal ömrün uzadılması”nın davam etdiyinə və ya davam edəcəyinə dair heç bir dəlil olmadığı, “Artıq sağlam yaşadığımız illərin sayının artırılmasına diqqət yetirməliyik” vurğulanıb.

“Nature Aging” elmi jurnalında dərc olunan tədqiqatın aparıcı müəllifi prof. Dr. Stuart Olshansky deyir: "Bu gün yaşayan yaşlıların bir çoxu təbabətin yaratdığı vaxtı yaşayır. Lakin bu tibbi sarğılar daha sürətli əmələ gəlsə də, insan ömrünə daha az töhfə verir. Bu, insan ömrünün sürətlə artdığını göstərir. Biz indi yavaş yaşlanmaya və sağlamlığın uzunömürlülüyünə diqqət yetiririk. Sağlamlıq müddəti insanın nəinki sağ qaldığını, həm də sağlam olduğunu göstərən nisbətən yeni bir dəyərdir".

1990-cı ildə nəşr olunan məqaləsində Olşanski insan ömrünün tavanının, təxminən 85 il yaxınlaşdığını və ən mühüm nailiyyətlərin artıq arxada qaldığını bildirib.

"Nəticələrimiz üfüqlərin növlərimizin təbii uzunömürlülüyünün sərhədləri olduğuna dair ümumi inamı alt-üst edir, gözlənilən ömür isə bugünkü yerimizdən xeyli irəlidədir" deyə Olşanski şərh edib.

Turan