Hərəkətsiz həyat və pis qidalanma insanları faciəyə aparır
İnkişaf etmiş Qərb ölkələri arasında Avropada xroniki xəstəlik reytinqində aşağı sıralara enir.
Xərçəng, ürək və nevroloji xəstəliklər kimi xroniki problemlərdən ölüm halları dünyanın əksər ölkələrində azalıb, lakin yeni qlobal təhlilə görə, son illərdə irəliləyiş yavaşlayıb.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST), London İmperial Kolleci və digər təşkilatların tədqiqatçıları 185 ölkə və ərazidə xroniki xəstəliklərdən ölüm riskini qiymətləndiriblər.
Onlar 2010-cu illərdə xroniki xəstəliklərdən ölümlərin ölkələrin təqribən 80 faizində azaldığını, lakin irəliləyişlərin on il əvvəlkindən, xüsusən də Avropa, Şimali Amerika, Asiya və Sakit Okean hövzəsinin inkişaf etmiş ölkələrində xeyli yavaş olduğunu müəyyən edib.
Tədqiqatçılar Danimarkanı Qərbdə xroniki xəstəliklərdən ölüm üçün “regional meyar” adlandırıb.
Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrində göstəricilər 2010-cu illərdə yaxşılaşıb və Moldovada xroniki xəstəlik riskində ən böyük azalma müşahidə edilib. Tədqiqatçılar bildiriblər ki, Rusiyada və regionun bəzi digər ölkələrində spirtli içkilərə nəzarət siyasəti xəstəliklərin azalmasında böyük rol oynayıb. Tədqiqat “The Lancet” tibb jurnalında bu ayın sonunda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasında xroniki xəstəliklərlə bağlı iclasdan əvvəl dərc edilib.
Bu qlobal mənzərə Azərbaycanın reallıqları ilə də səsləşir. Respublikamızda ürək-damar xəstəlikləri, şəkərli diabet və xərçəng kimi xroniki xəstəliklər əsas ölüm səbəbləri olaraq qalır. Orta ömür uzunluğunun Avropa göstəricilərindən geri qalması da məhz bu xəstəliklərin təsiri ilə bağlıdır. Eyni zamanda, hərəkətsiz həyat tərzi, düzgün olmayan qidalanma, tütün və spirt istifadəsi kimi risk faktorları ölkə əhalisi arasında geniş yayılıb.
Qlobal təhlilin ortaya qoyduğu nəticələr Azərbaycanda aparılan səhiyyə siyasətinin aktuallığını artırır. Milli proqramlar çərçivəsində onkoloji və ürək-damar xəstəlikləri ilə mübarizə tədbirləri, sağlam qidalanma və fiziki aktivliyin təşviqi, tütün və spirt istifadəsinə nəzarətin gücləndirilməsi bu sahədə əsas istiqamətlər olmalıdır. Bu yanaşma həm əhalinin sağlamlığının qorunması, həm də orta ömür uzunluğunun artırılması üçün strateji əhəmiyyət daşıyır.
Həkim-terapevt Şahvələd Məmmədov qeyd edib ki, xroniki xəstəliklər dünyanın əksər ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycanda da səhiyyənin əsas problemlərindən biri olaraq qalır. Həkim Sherg.az-a açıqlamasında bildirib ki, bu xəstəliklər qısamüddətli müalicə ilə aradan qalxmır, illərlə davam edir və yalnız həkim nəzarəti və düzgün həyat tərzi ilə idarə oluna bilir:
"Dünya təcrübəsi göstərir ki, diabet, hipertoniya, ürək-damar xəstəlikləri, xərçəng, oynaq iltihabları, osteoporoz, xroniki ağciyər xəstəlikləri və depressiya kimi problemlər milyonlarla insanın həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Onlar çox vaxt gizli şəkildə inkişaf edir, nəticədə isə ağır fəsadlara, infarkt, insult, əlillik və vaxtsız ölüm hallarına səbəb olur".
Ş.Məmmədovun sözlərinə görə, bu xəstəliklərin yaranmasında əsas amillər hərəkətsiz həyat tərzi, qeyri-sağlam qidalanma, tütün və spirt istifadəsi, genetik meyillilik və psixoloji gərginlikdir:
"Yəni xroniki xəstəliklər təkcə tibbi problem deyil, həm də cəmiyyətin həyat tərzi ilə birbaşa bağlıdır. Ölkəmizdə ölüm hallarının böyük hissəsi ürək-damar xəstəliklərinin, diabetin və onkoloji xəstəliklərin payına düşür. Xüsusilə də gənc nəsildə hərəkətsizlik və düzgün olmayan qidalanma kimi risk faktorlarının yayılması gələcəkdə daha ciddi nəticələr doğura bilər.
Dövlət tərəfindən bu istiqamətdə müxtəlif proqramlar həyata keçirilsə də, profilaktik müayinələrin əhatə dairəsi genişləndirilməli, sağlam həyat tərzi təşviq olunmalı və əhali arasında maarifləndirici tədbirlər gücləndirilməlidir. Çünki xroniki xəstəliklərin təsirini azaltmağın ən səmərəli yolu vaxtında diaqnoz və düzgün profilaktikadır".
