"Azərbaycan-İtaliya münasibətləri sadəcə dostluq və diplomatik əməkdaşlıqla məhdudlaşmır".
"Bu münasibətlərin əsasını qarşılıqlı maraqlara və strateji tərəfdaşlığa əsaslanan enerji və iqtisadi əməkdaşlıq təşkil edir"
"Azərbaycan-İtaliya enerji əməkdaşlığı və iqtisadi tərəfdaşlığın yeni mərhələsi
Müasir beynəlxalq münasibətlər sistemində enerji təhlükəsizliyi dövlətlərin siyasi və iqtisadi sabitliyinin əsas amillərindən biri kimi çıxış edir".
Bunu "Sherg.az"a açıqlamasında Milli Məclisin üzvü Şahin Seyidzadə deyib.
Deputat bildirib ki, xüsusilə Avropa məkanında enerji resurslarının şaxələndirilməsi, alternativ marşrutların yaradılması və dayanıqlı əməkdaşlıq mexanizmlərinin təşkili prioritet məsələlərdən sayılır:
"Bu kontekstdə Azərbaycan ilə İtaliya arasında qurulmuş enerji əməkdaşlığı və iqtisadi tərəfdaşlıq münasibətləri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. 2025-ci il sentyabrın 30-da Bakıda Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevlə İtaliya Respublikasının Prezidenti Sercio Mattarellanın görüşü zamanı səsləndirilən fikirlər bir daha göstərdi ki, iki ölkə arasında əməkdaşlığın mühüm təməl sütunlarından biri məhz enerji sahəsidir. Son illərdə həyata keçirilmiş nəhəng layihələr, qarşılıqlı etimad və davamlı inkişaf dinamikası Azərbaycan-İtaliya münasibətlərini regional və qlobal enerji təhlükəsizliyi üçün strateji xarakterə malik tərəfdaşlığa çevirmişdir.Azərbaycan zəngin karbohidrogen ehtiyatlarına malik ölkə kimi dünyanın enerji xəritəsində mühüm yer tutur. İtaliya isə Avropanın ən böyük enerji istehlakçılarından biridir. Təbii ki, bu iki ölkənin maraqları bir-birini tamamladığı üçün əməkdaşlıq təbii zərurət olaraq formalaşmışdır. Prezident İlham Əliyevin bəyanatında qeyd olunduğu kimi, Azərbaycan nefti hazırda İtaliyanın enerji balansında birinci yerdədir. Bununla yanaşı, 2020-ci ildən etibarən TAP (Trans-Adriatik Qaz Kəməri) vasitəsilə İtaliyaya Azərbaycan qazının ixracı həyata keçirilir. TAP layihəsi Cənub Qaz Dəhlizinin mühüm hissəsi olmaqla, həm ikitərəfli əməkdaşlığı gücləndirdi, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə böyük töhfə verdi".
Parlament üzvü vurğulayıb ki, bu layihənin reallaşmasında İtaliya Prezidentinin şəxsi dəstəyinin mühüm rol oynaması xüsusi qeyd olunmalıdır:
"Prezident İlham Əliyev xatırlatdı ki, hələ 7 il əvvəl keçirilən örüşdə TAP layihəsinin icrası ilə bağlı çətinliklər mövcud idi və Prezident Mattarellanın şəxsi təşəbbüsü nəticəsində problemlər həll edilərək layihə uğurla başa çatdırıldı.Bu fakt Azərbaycan-İtaliya münasibətlərində siyasi iradənin iqtisadi əməkdaşlığın inkişafında nə qədər vacib rol oynadığını göstərir. Əgər qarşılıqlı inam və etimad mövcud olmasaydı, bu cür nəhəng infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi mümkün olmazdı.Hazırda Azərbaycan 14 ölkəyə təbii qaz ixrac edir. Coğrafi əhatəsinə görə Azərbaycan dünyada boru kəmərləri ilə ən geniş qaz ixrac edən ölkə mövqeyindədir. Bu sistemin əsas marşrutlarından biri də məhz TAP xəttidir. Azərbaycan qazının İtaliyaya çatdırılması həm ikitərəfli münasibətlərdə, həm də Avropa İttifaqı-Azərbaycan əməkdaşlığında strateji amil kimi çıxış edir. İtaliya Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə əlaqələrinin inkişafına daim dəstək vermişdir. Bu gün də Brüssellə Bakı arasındakı münasibətlərdə enerji əməkdaşlığı mərkəzi rol oynayır. Neft və qazla yanaşı, digər istiqamətlərdə də əməkdaşlığın genişləndirilməsi diqqət çəkir. Prezident İlham Əliyev bəyanatında vurğulamışdır ki, hazırda Azərbaycan Avropa İttifaqı ilə elektrik enerjisinin ixracı üzrə işləyir. Bu, Cənub Qaz Dəhlizinin yaratdığı imkanların təbii davamıdır. Yaxın gələcəkdə Xəzərin dibi ilə çəkiləcək enerji xətləri vasitəsilə Orta Asiyadan Azərbaycana və buradan Avropaya elektrik ötürülməsi nəzərdə tutulur. Bu, Avropanın enerji şaxələndirmə siyasətinə tam uyğun olaraq, Azərbaycan-İtaliya əməkdaşlığının yeni mərhələsini təşviq edəcək.Enerji sahəsi ilə yanaşı, Azərbaycan və İtaliya arasında iqtisadi əməkdaşlıq da son illərdə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. İtaliya Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşıdır. İllik ticarət dövriyyəsi dinamik artım göstərir və bu, qarşılıqlı investisiya layihələrinin həyata keçirilməsinə geniş imkan yaradır.İtaliya şirkətləri Azərbaycanda sənaye, tikinti, infrastruktur və digər sahələrdə fəal iştirak edir".
Ş.Seyidzadə vurğulayıb ki, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Prezident Mattarellanın əvvəlki səfəri zamanı tərəflər Sumqayıtda İtaliya şirkətləri tərəfindən inşa olunmuş böyük sənaye müəssisəsinin açılışında iştirak ediblər:
"Bu, ikitərəfli iqtisadi əməkdaşlığın konkret nəticələrindən biridir.Eyni zamanda, İtaliya Azərbaycan məhsulları üçün mühüm ixrac bazarıdır. Enerji resursları ilə yanaşı, kənd təsərrüfatı məhsulları, sənaye malları və müxtəlif istiqamətlər üzrə ixrac potensialı genişlənməkdədir.Müasir dövrdə enerji əməkdaşlığının əsas prioritetlərindən biri yaşıl enerji texnologiyalarına keçiddir. Azərbaycanın bu istiqamətdə gördüyü işlər – külək, günəş və hidroenerji layihələri – İtaliya ilə əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar açır.Azərbaycanın 2030-cu ilə qədər bərpaolunan enerji istehsalını əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq planı var. Bu baxımdan İtaliyanın qabaqcıl texnologiyaları, alternativ enerji sahəsində təcrübəsi Azərbaycana faydalı ola bilər. Digər tərəfdən, Azərbaycanın tranzit imkanları və coğrafi mövqeyi İtaliya və Avropa üçün yeni enerji marşrutlarının qurulmasına xidmət edə bilər. Beləliklə, enerji əməkdaşlığı yalnız neft və qazla məhdudlaşmayacaq, həm də yaşıl enerji layihələri, innovativ texnologiyalar və dayanıqlı inkişaf məqsədlərini əhatə edəcək.İqtisadi əməkdaşlığın uğurlu inkişafı humanitar sahədəki layihələrlə də sıx bağlıdır. İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təsis olunması yalnız elm və mədəniyyət sahəsində deyil, həm də iqtisadi əməkdaşlıqda yeni perspektivlər açır. Bu universitetdə təhsil alan gənclər gələcəkdə mühəndislik, memarlıq, kənd təsərrüfatı, idarəetmə və digər sahələrdə iki ölkə iqtisadiyyatının inkişafına töhfə verəcəklər.
Universitet çərçivəsində həyata keçirilən laboratoriyalar, elmi tədqiqatlar və layihələr Azərbaycanda yüksək ixtisaslı kadr potensialının formalaşmasına xidmət edir. Bu isə uzunmüddətli perspektivdə Azərbaycan-İtaliya iqtisadi əməkdaşlığının davamlılığını təmin edəcək. Azərbaycan-İtaliya münasibətləri sadəcə dostluq və diplomatik əməkdaşlıqla məhdudlaşmır. Bu münasibətlərin əsasını qarşılıqlı maraqlara və strateji tərəfdaşlığa əsaslanan enerji və iqtisadi əməkdaşlıq təşkil edir. Azərbaycan nefti və qazı İtaliya üçün mühüm strateji resurs mənbəyi olmaqla yanaşı, Avropanın enerji təhlükəsizliyinə də xidmət edir. TAP və Cənub Qaz Dəhlizi kimi layihələr yalnız bugünkü ehtiyacları qarşılamır, həm də gələcəkdə elektrik və yaşıl enerji marşrutlarının qurulmasına zəmin yaradır.Eyni zamanda, sənaye, ticarət və investisiya layihələri iqtisadi əlaqələrin davamlı inkişafını təmin edir. İtaliya-Azərbaycan Universiteti kimi humanitar təşəbbüslər isə bu əməkdaşlığın uzunmüddətli intellektual dayaqlarını möhkəmləndirir. Nəticə etibarilə, Azərbaycan-İtaliya enerji və iqtisadi əməkdaşlığı təkcə iki ölkənin maraqlarına deyil, bütövlükdə regionun və Avropanın strateji sabitliyinə xidmət edən tərəfdaşlıq modelidir".
