Mən gəldim, Xocalı... -FOTOLAR

  Heç səndən ayrılmadım ki,  elə hey sənə doğru qaçsamda  çata bilmirdim. Vallah bu ayrılıqdan bağrım qana  dönmüşdü. Ay Allah belə də uzun ayrılıq olarmış...   Nəhayət  düz 32 idən sonra  Xocalıya dönürəm.   Taleyə bax elə bu yaşımda  çovğunlu bir qış gecəsindən Xocalını tərk etmişdim. Daha doğrusu  yağılar yurdumu, yuvamı  yağmalayıb doğmalarımı, əzizlərimı qətlə yetirmişdi. Mən isə  sağ qalmağıma həm təəccüblənən, həm də peşman olan bir Xocalı sakini olmuşdum. 

 32 ildən sonra ilk dəfə    Vətənə gedəcəydim . O   Vətənə ki,  orda qayğısız uşaqlığım çılğın gəncliyim  xöşbəxt günlərim analı, sonalı bir dünyam qalmışdı.  İçimdı kədər,  qəlbimdə  bitib tükənməyən bir nisgillə.  Xəyallar məni haralara aparmırdı ki,   çox sevdiyim bir ayda  martda Xocalıya gedəcəydim.  Yaz bayramı martda olduğundan bu ayı çox sevərdik. Mən  fevralın çıxmasını uşaqlıqda çox həsrətlə gözləyərdim. Bu bayramı  Xocalılar çox gözəl maraqlı  keçirərdilər. Tonqallar çatılar,  ocaqlar qalanardı. Uşaqların  rəngəbərəng torbaları şirniyyata dolub, daşardı.  Gənc qızlar  səhərə qədər  yatmayıb çilə çaxarardı . 

    Xocali səfərini təşkil edən  Agentliyin mesajı məni xəyalımdan ayırır.  “Çalişin gecikməyin saat 03-40 –da Su Idman Sarayının qarşısında olun. 

  Vaxtında ora çatıram. Dan yeri sökülməmiş yola çıxırıq. Axşamdan yağan yağış hələ kəsməmişdi.  Təbiətdə sanki göz yaşı  tökürdü.  Sən demə düz 32 –dən sonra Xocalıya gedəcəyim tarix  bu günə yazılmış.   Martin 31-i  Xocalı şəhərinin mərkəzində( keçmiş Xalça fabrikinin yaxınlığında) tapılan kütləvi məzarlıqda qalıqları aşkarlanan və şəxsiyyəti müəyyən edilmiş 7 nəfər dəfn ediləcəydi.   Düz 32 il bundan öncə Xankəndindəki 366-cı rus alayı və erməni birləşmələri tərəfindən bu insanlar qətlə yetirilmişdi. Onlardan 4- ü  bizim nəslimizdəndir. Ağdama çatanda elə bildim yenə də o qış gecəsidir.  Amma dərələr, təpələr yamyaşılıydı.   Orda burda çiçəkləyən ağaclarıda vardı.  Düz təpənin üstündəcə gözüm Qara qaya deyilən  yerə sataşır. Bura sonuncu erməni postuydu. Ordan Ağdamın Şelli kəndinə cəmisi   5-6 km yol vardı .   Elə bu  postda  Xocalıların çoxunun həyatına son  qoyuldu.  Onların qarşılarını ermənilər BTR-lə  kəsib güllə yağışına tutdular. Ordan  barmaqla sayılan qədər sağ qalanlar oldu.   Onlarada sağ demək olardısa.   Bu Qara qayada əvvəldən bəxti gətirməyən anamıda qətlə yetirilənlərdən biri idi. Onun nəşini bir aydan sonra  Novruz bayramında ordan götürüb Uzun dərədə Uzun dərə qəbristanlığında dəfn etdik.  Yolun sağında həmin qəbristanlıqdı. Burada darmadağın edilib. Dağılan itib batan məzardan biri də anamınkıdı.    Xəyalım ruhum o qış gecəsində ilişib qalmışdı. Bu  vaxt Rey Kərimoğlu  “az qalır Xocalıya”-deyəndə vücudum titrəyir.  

 Yadıma düşür ki, yox hələ qarşıda  Əsgəranda var axı.  Zaman nə yaman gec keçir.   Bir vaxtlar bu yol mənim üçün çox qısa idi.   Qarşıda Rusiyanin bayrağı  sancılan hərbi bazalar görünsədə hərbçilər gözə dəymir. Yenə də 32 bundan öncə ki, Xocaliya xəyal məni aparır.  Bu hərbçilərin qapı-qapı gəzərək xocalıların əlindəki ov tüfəngini alıb, erməniləri isə təpədən dırnağa kimi silahlandırmaları yadıma düşür.   Artıq Xocaliya çatırıq.  İlk dəfə ayağımı Xocalı torpağına qoyuram. Bu gün ağır və çətin bir gün olacaq .  Düz 7 şəhidimiz torpağa tapşırılacaq.  Dəfn mərasimi başlayır.Onların doğmaları acı göz yaşları içərisində tabuta sarılaraq fəryad edirlər. Atası Ağəlini anası Sürəyyanı tabutuna sarılan övladları” axır ki gözümüz yollardan –yığıldı”-deyirlər. Xocali torpağı 7 şəhidini qoynuna aldı. Axı 7 müqəddəs rəqəmdi. 

  Atamin qəbrini axtarıram, amma qəbrləri dağıdıb viran qoyublar. Tapa bilmirəm.   Uşaqlıqda qayanın böyründən qıvrıla-qıvrıla kükrəyib daşan çayı keçib atamın qəbrini ziyarət edərdim. Bapbalaca ürəyimlə o qəbri tapardım  hərfləri  bilməsəmdə baş daşından tanıyardım. Topladığım rəngbərəng çiçəkləri məzarına qoyardım. Indi isə  tapa bilmirəm, çünkü erməni vandalizmi məzarlıqları da dağıdıb yox ediblər. 

 Özümü danlayıram.  Hisslərin korşalıbmı? Yoxsa erməni kabusu hər şeyi yox edibmi –deyirəm.   Atamın qəbrinə oxşayan bir qəbir tapıram. Allah etsin hisslərim məni aldatmasın-söyləyirəm Baş daşını param –parça ediblər... Qəbrin üstünə al qərənfillər düzüb mən gəldim ay ATA-deyə pıçıldayıram.  Düz 32 ildi  ruhun sərgərdan idi eləmi –deyirəm. Heç anamın qəbrini də tapa bilmədim.  Sən məni uşaqlığımda anamsa gəncliyimdə tərk edib getdiniz. 

 Nə uşaqlığım nə də bir gəncliyim olmadı. Üzünü görmədiyim boynuna sarıla bilmədiyim atama giley –güzar edirəm. Səni itirəndə mənim cəmi bircə yaşım olub.  Sənsiz çox ağrılar yaşadıq –biləsən-deyirəm. Xocalıya doğru boylanıram.   Evimiz burdan görünməsədə çox uzaqda deyildi.  Ah ay Ata onda sənin məzarını ziyarət etmək üçün gür çayı keçib gəlirdim. Indi  isə arx qədər suyu qalan həmin çayı keçib evimizə getməyə nə dizimdə taqət nə də ürəyimdə təpər qalıb.  Bağışla məni Ana ruhun dolaşan evimizə  gedə bilmədim.  Gedə bilmədim çünkü orda sən yoxsan ...  Orda “gəldinmi ay bala”- deyənim yoxdu biləsən ... 

 Amma  özümdə güc tapıb evimizə  dönəcəm. Sönən çırağımızı yandırmaq üçün...