Azərbaycan da Türkiyə ilə İran sərhədində təlimlər keçirəcək
İran ordusu, SEPAH-ın quru qoşunları Azərbaycanla həmsərhəd bölgədə, Araz çayı boyunca təlimlərə başlayıb. Hərbi təlim çərçivəsində helikopter və PUA-ların istifadəsi ilə əməliyyatların, gecə hücumu, çay üzərindən keçid və kommunikasiyaların ələ keçirilməsi kimi tapşırıqların yerinə yetiriləcəyi deyilir. Diqqətçəkən məqam Araz çayı üzərindən körpünün inşa edilməsinin də təlimə daxil edilməsidir. Ekspertlərə görə, bu, sərhədə toplanan ordunun Araz çayı üzərindən Azərbaycan ərazisinə keçə biləcəyinin mesajı, eyni zamanda, inşa ediləcək körpü, yaxud körpülər üzərindən keçərək, müdaxilə edə biləcəklərinə işarədir. Yəni molla rejimi açıq şəkildə Azərbaycanı təhdid edir. Bəzi analitiklərin fikrincə, Araz çayı boyunca Azərbaycan-Türkiyə birgə təlimlərinin keçirilməsi bu təhdidlərə tutarlı cavab olardı.
Siyasi şərhçi Aqşin Kərimov "Şərq"ə bildirib ki, İranın öz sərhədləri daxilində təlimlər keçirməsi onun haqqıdır, lakin təlimləri Azərbaycana qarşı hədələrin müşayiət etməsi Tehranın mətləblərindən xəbər verir. Ekspertə görə, “qüdrətli İran” adlı hərbi məşqlərin məqsədi və verdiyi mesajları Tehranın təhlükəsizlik qayğılarından çox, onun əlindən çıxan qeyri-leqal rıçaqlara görə verdiyi hiddətli reaksiya kimi qiymətləndirmək olar: "İranın iqtisadi imperiyası, böyük hərbi-siyasi gücü SEPAH-ın leksikonunu yenidən itiləyərək “hücuma” keçməsi fonunda məsələyə işıq tutmağa çalışaq. İran öz daxilində tüğyan edən qanlı iğtişaşlar dalğasının böyüməsindən diqqəti yayındırmaq üçün sərhəddə özünün uydurduğu “təhlükələr”ə vurğu etməkdə maraqlıdır. Lakin Azərbaycanın bəsirət gözü açıqdır deyə, Tehranın niyyətlərini gözəl duyur. İrandakı genişmiqyaslı mitinqlərin sürətlə digər əyalətlərə yayılması Tehrana qarşı etnik kürd, ərəb və bəluc kartlarının oynanılması risklərini gücləndirir. Təhlükəsizlik qüvvələrinin 96 bəlucu öldürməsi informasiyalarının yayılması isə vəziyyətin rəngini tündləşdirir. Etirazları canlandıra biləcək digər hərəkətverici qüvvə təhsil ocaqlarıdır. İranın güc qüvvələrinin liseyləri, universitetləri hədəfə alması ölkənin hakimiyyət kulislərindəki yaranan qorxu aktının təzahürü kimi qiymətləndirilə bilər. Digər tərəfdən, İranda mövcud idarəetmə quruluşunun davam etməsini istəyən radikal hərbi-siyasi-dini dairələr hesablayır ki, etirazlar təbiətcə inqilabi xarakter daşıyır və rejimin təməlini dağıtmaq həddinə qədər inkişaf edəcək. Bütün bu olanların üstünə xarici təhdidlər müşküllərini də gəlsək, İranın hansı çətinliklərlə üzləşdiyinin ümumi cizgilərini sezmək çətin olmaz. İranın teokratik idarəetmə sistemi isə daxildəki agentura şəbəkəsinin qollarını az qala Arazboyu ilə əlaqələndirmək cəhdlərinə girişir. Ona görə də Azərbaycanın Ermənistan qarşısında qoyduğu sərhəd şərtlərini özünün təhlükəsizlik narahatlıqlarını ehtiva edən epitetlərlə bəzəməyə çalışır".
A.Kərimov vurğulayıb ki, Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarını işğalda saxladığı 30 il müddətində İranın səsi bərk çıxmaq əvəzinə batmışdı: "İranın səs telləri Azərbaycanın Ermənistan qarşısındakı haqlı tələbləri, şərtləri və diktələri ilə açılmağa başladıqda isə Bakı ilə Tehran arasındakı münasibətlər aşkar gərginlik fazasına keçdi. İran qeyri-leqal gəlir mənbələrinin birindən məhrum olmasını müxtəlif yarlıqlar altında gizlətməyə çalışsa da, o, itirilmiş pul kisəsini hərbi-siyasi təhdidlərlə kompensasiya etmək istəyir ki, bu da Ermənistana havadarlıqla müşayiət edilir. İşğal müddətində Qarabağ zonasını özünün mütəşəkkil cinayətkarlıq zəncirinin bir həlqəsinə çevirmişdi. Azərbaycanın yaratdığı yeni reallıqlar isə Tehrana qarşı qlobal və regional əməkdaşlıqda əlavə marşrut açdı. İranın Azərbaycanla Zəngilan, Cəbrayıl istiqamətindəki sərhədlərini qanunsuz silahlı birləşmələr deyil, Azərbaycan sərhədçiləri mühafizə edir. Bəs Tehran niyə narahat olub az qala bunu qeyri-qanuni bir addım hesab edir?! İranın “sərhəd dəyişilməzliyi qəbuledilməzdir” qışqırıqları fonunda təlim keçirməsinin qayəsini izah etmək üçün hərbi məşqlərin proqramına baxmaq kifayətdir. İranın təhdidlərinin yedəyindəki təlimlər Tehranın Azərbaycana olan real münasibətin indikatorudur".
Analitik qeyd edib ki, qonşu ölkə güclü Azərbaycan görmək istəmir və bu qısqanclıqlarını özünün yaratdığı ideoloji şəbəkə vasitəsi ilə də dilə gətirir: "Azərbaycanda başına İranın ideoloji papağını, əyninə İranın ayətullah əbasını geyinib Tehranın dili ilə danışan kəsim mövcuddur. Onlara görə, Tehran aydan arı, sudan durudur, süddən çıxmış ağ qaşıqdır. Böyük bir ehtimalla, Azərbaycan da İranla sərhəddə hərbi təlimlər keçirəcək. Bu, Türkiyə ilə birgə təlimlər də ola bilər. Azərbaycan-İran münasibətlərinin siyasi aspektləri getdikcə gərginləşəcək, lakin iki ölkənin iqtisadi əməkdaşlıq platformasına xələl gəlməyəcək. Azərbaycanın hüquq-mühafizə orqanları İranın ölkədəki hücrələrinə qarşı əməliyyatlar keçirib onları ifşa edəcək yeni dəlillər ortaya qoyacaq".
