Böyrəklər bədənimizin səssiz, çoxfunksiyalı orqanıdır. Onlar həyati əhəmiyyətli, lakin arxa planda gedən prosesləri yerinə yetirirlər: tullantıları süzmək, maye və duz balansını qorumaq, hormon istehsal etmək və bədən kimyasını tarazlıqda saxlamaq. Lakin səssiz işlədikləri üçün böyrək zədələnməsi çox vaxt açıq simptomlar olmadan inkişaf edir. Əlamətlər üzə çıxdıqda isə, artıq ciddi zədələnmə baş vermiş olur.
“Səssiz qatıl” kimi tanınan böyrək xəstəliyi, dünyada ən az diaqnoz qoyulan sağlamlıq problemlərindən biridir. Səbəb onun nadir görülməsi deyil, çox vaxt göz önündə olmasına baxmayaraq nəzərdən qaçmasıdır. Beynəlxalq Nefroloji Assosiasiyasına görə, böyrək xəstəlikləri dünyada 850 milyondan çox insana təsir edir. Buna həm xroniki böyrək xəstəliyi (XBX), həm də kəskin böyrək çatışmazlığı (KBÇ) daxildir. Xəstəlik ortaya çıxdıqda, insan heç bir əlamət hiss etmədən böyrək funksiyasının 90 faizinə qədərini itirə bilər.
Neyləyəsən ki, böyrək gərginliyi və ya xroniki böyrək xəstəliyi halları çox vaxt gündəlik həyatda fərqinə varmadığımız vərdişlər nəticəsində yaranır və ya sürətlənir. Bu davranışların fərqinə varmaq, onları dəyişdirmək və erkən əlamətləri görmək vaxtında tibbi müdaxilə imkanı yaradır - bu da zədələnməni yavaşlada və ya dayandıra bilər.
Sherg.az bu yazıda böyrəklərə səssizcə zərər verən 7 gündəlik vərdişi təqdim edir. Məqsəd - sizi sadə və praktik biliklə gücləndirməkdir ki, sonradan problem yarananda deyil, indi böyrəklərinizi qoruya biləsiniz.
🩺 1. YETERSİZ MAYE QƏBULU
Kifayət qədər su içməmək, böyrəkləri sidiyi daha çox sıxlaşdırmağa və tullantıları təmizləməyə məcbur edir. Zamanla, xüsusilə isti iqlimlərdə və ya fiziki fəaliyyət zamanı təkrarlanan susuz qalmaq böyrəklərə zərər verir. İdrarın tünd rəngdə və ya az olması, bədəninizin (və böyrəklərinizin) daha çox mayeyə ehtiyacı olduğuna işarədir.
🧂 2. HƏDDƏN ARTIQ DUZ QƏBULU
Pəhrizdə çox duz qan təzyiqini artırır və bu da böyrək xəstəliyinin əsas səbəblərindən biridir. Yüksək təzyiq böyrəklərdəki xırda damarları zədələyərək süzmə qabiliyyətini azaldır. Emal olunmuş qidalar, duzlu qəlyanaltılar, konservlər, turşular və “fast food”lar bu riskin başlıca mənbəyidir.
🍹 3. ŞƏKƏRLİ İÇKİLƏRİN QƏBULU
Xüsusilə qazlı və dadlandırılmış içkilərdən çox istifadə insulinin müqavimətini, sidik turşusunu və maddələr mübadiləsi gərginliyini artıraraq dolayısı ilə böyrəklərə zərər verir. Araşdırmalar göstərir ki, şəkər, natrium və fosfatla zəngin içkilər böyrəklərə “səssiz zərbə” vurur.
🍖 4. HƏDDƏN ARTIQ PROTEİN QƏBULU
Protein vacib olsa da, həddən artıq miqdarda (xüsusilə heyvani mənşəli) qəbul edilməsi böyrəklərin daha çox tullantı süzməsinə səbəb olur. Eyni zamanda, fosfor əlavələri ilə zəngin qidalar (emal olunmuş ətlər, kolalar, hazır qidalar) xüsusilə böyrək funksiyası zəif olanlarda zədələnməni sürətləndirə bilər.
💊 5. AĞRIKƏSİCİLƏRDƏN TEZ-TEZ İSTİFADƏ
İbuprofen, naproksen, aspirin kimi qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanlar böyrəklərə qan axınını azaldır. Bu dərmanların uzunmüddətli və tez-tez istifadəsi kəskin və ya xroniki böyrək zədələnməsinə səbəb olur. Sadə baş ağrısı üçün tez-tez istifadə belə zərərli nəticələrə yol aça bilər.
😴 6. XRONİK STRES VƏ YUXUSUZLUQ
Yuxu zamanı orqanizm özünü bərpa edir. Daimi yuxusuzluq və stress qan təzyiqinin artmasına, maddələr mübadiləsi pozğunluğuna və iltihaba səbəb olur - bunların hamısı böyrəkləri dolayısı ilə zədələyir. Uzunmüddətli hormonal pozğunluqlar böyrək çatışmazlığını sürətləndirir.
🚬 7. SİQARƏT VƏ ALKOQOL İSTİFADƏSİ
Siqaret böyrək damarlarını daraldır, oksidativ stresi artırır. Alkoqol isə orqanizmi susuzlaşdırır və təzyiqi yüksəldir. Bu iki amil birgə şəkildə damar sisteminə, maddələr mübadiləsinə və böyrəklərin dözümlülüyünə mənfi təsir göstərir.
🩵 Qeyd:Bu məqalə yalnız ümumi məlumat məqsədi daşıyır və tibbi məsləhət hesab olunmamalıdır. Sağlamlığınızla bağlı narahatlığınız varsa, həkimə müraciət edin.
