Azərbaycan Respublikasının dünya birliyinə inteqrasiyası, region ölkələri və digər dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsi;
Türk Dövlətləri Təşkilatının ətrafında yaranmış vəziyyət bütün türk dünyasını məmnun edəcək səviyyədədir
Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) üzv ölkələrin liderlərinin 12-ci sammiti Azərbaycanda keçiriləcək. Bu barədə qərar Qırğızıstanın paytaxtında keçirilən TDT Dövlət Başçıları Şurasının 11-ci iclasının yekunları üzrə qəbul edilib. Bəyannaməyə əsasən, təşkilat ölkələrinin liderləri 2025-ci ildə rəsmi sammitin Azərbaycanda və qeyri-rəsmi sammitin isə Macarıstanda keçirilməsini təsdiqləyiblər. Ötən gün Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan arasında COP29 çərçivəsində "yaşıl enerji"nin inkişafı və keçidi sahəsində strateji tərəfdaşlıq üzrə hökumətlərarası saziş imzalanıb. Bu saziş Azərbaycanla Mərkəzi Asiya ölkələri arasında qardaşlıq, dostluq və strateji tərəfdaşlıq əlaqələrinin təzahürüdür. Həmçinin regionda "yaşıl enerji" dəhlizinin yaradılması, inteqrasiya olunmuş elektrik enerjisi bazarlarının inkişafı və bərpa olunan enerjinin digər regionlara ixracının asanlaşdırılması üçün güclü təməl yaradır. Nəzərdə tutulur ki, birgə müəssisə yaradıldıqdan sonra Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın enerji sistemlərinin inteqrasiyası üzrə tədqiqat işlərinə başlanılacaq.
2009-cu ildə Naxçıvan Sazişi ilə əsası qoyulan TDT sürətlə öz üzvləri arasında qarşılıqlı etimadı, sülhü və rifahı təşviq etmək üçün dinamik foruma çevrilib. Azərbaycan türk dövlətləri arasında daha sıx əlaqələri gücləndirmək məqsədi daşıyan strateji təşəbbüsə rəhbərlik edir. Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) ətrafında cərəyan edən bu təşəbbüs təkcə regional əməkdaşlıq deyil, vahid türk dünyasını yaratmaq üçün uzaqgörən səydir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan TDT-nin beynəlxalq məsələlərdə rolunu artırmaq üçün səylərini ikiqat artırıb. Prezidentin öhdəliyi inauqurasiya nitqi zamanı vurğulandı və burada TDT-nin əsas diplomatik prioritet kimi strateji əhəmiyyəti qeyd olundu. "Biz Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində səylərimizi davam etdirəcəyik. Bu, bizim üçün prioritet məsələdir" deyən Prezident Azərbaycanın xarici siyasətinin aydın yol xəritəsini işarə etdi. Əvvəlcə dörd təsisçi üzv arasında əməkdaşlıq forumu kimi başlayan TDT, indi əlavə müşahidəçilərlə yeddi üzv dövlətdən ibarət olan nüfuzlu təşkilata çevrilib. Bu birlik təkcə siyasi və iqtisadi ittifaqı deyil, həm də türk irsi və dəyərlərinin mədəni və sosial birləşməsini təmsil edir. TDT vasitəsilə Azərbaycan və onun tərəfdaşları regional və qlobal çağırışların həlli üçün öz kollektiv potensialından istifadə etmək məqsədilə birlik və güc hekayəsi yaradırlar. Azərbaycan özünü TDT çərçivəsində əsas təşəbbüskarlardan biri kimi göstərir və ölkənin strateji təşəbbüsləri sadəcə dövlətlərin koalisiyasını qurmağa yox, türk birliyinin formalaşmasında həlledici rol oynamağa və əhəmiyyətli bir güc blokuna çevirməyə çalışır. TDT beynəlxalq arenada getdikcə daha çox nüfuz qazanır və özünü türk xalqlarının mənafeyini və hüquqlarını qlobal miqyasda müdafiə edən mərkəz kimi fəaliyyət göstərir. Təşkilat birgə səyləri ilə regionda sülh və sabitliyi təşviq etmək, ekstremizmə qarşı mübarizə aparmaq və sosial-iqtisadi inkişafı dəstəkləmək məqsədi daşıyır. Ticarət əlaqələrini gücləndirməklə, investisiya imkanlarını asanlaşdırmaqla və mədəni və təhsil mübadilələrini təşviq etməklə TDT nəinki üzv dövlətlər arasında əlaqələri dərinləşdirir, həm də bir-biri ilə daha sıx bağlı və çiçəklənən regiona töhfə verir. Üzvlərinin müxtəlif sahələrdə səylərini birləşdirməyə davam edən təşkilat gələcəkdə türk dünyasının kollektiv istəklərini və rifahını müdafiə edərək daha da mühüm rol oynamağa hazırlaşır. Ortaq irsə və qarşılıqlı maraqlara söykənən bu birlik və güc baxışı TDT-ni qlobal arenada nəhəng bir ittifaq kimi irəli aparır. Avrasiyanın inkişaf edən geosiyasi mənzərəsində Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv dövlətlərin ortaq baxışı və diplomatik səyləri ilə sürətlə əhəmiyyətli bir güc bloku kimi meydana çıxır. Azərbaycanın rəhbərlik etdiyi və xüsusilə Türkiyə ilə strateji müttəfiqliklər tərəfindən dəstəklənən TDT təkcə regional inteqrasiyanı təşviq etmir, həm də özünü qlobal diplomatiyada nəhəng bir qüvvə kimi göstərir. TDT-nin özünə inamı və qabiliyyəti artmaqda davam etdikcə, onun qlobal məsələlərdə rolunun genişlənəcəyi və türk dünyası tarixində yeni səhifənin açılacağı gözlənilir. Türk dünyasının gələcəyi, TDT-nin himayəsi altında, artan nüfuz və nüfuzdan biri kimi görünür və onu beynəlxalq birliyin ayrılmaz hissəsinə çevirir.
Azərbaycanın Türk Dövlətləri Təşkilatı və üzv dövlətlərlə əməkdaşlığını "Sherg.az"a dəyərləndirən politoloq Elçin Xalidbəyli deyib ki, Türk Dövlətləri Təşkilatının ətrafında yaranmış vəziyyət bütün türk dünyasını məmnun edəcək səviyyədədir. Ekspert vurğulayıb ki, son illərdə türk dünyasına aid dövlətlər nəhayət ki, birləşmənin ən uğurlu modelini tapdılar:
"Türk Dövlətləri Təşkilatı özünün intensiv inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Təbii ki, dünyada bəzi siyasi dairələr Türk Dövlətləri Təşkilatının belə inkişaf mərhələsinə qədəm qoyması və inkişaf perspektivlərinə sahib olmasından ciddi şəkildə narahatdır. Çünki TDT-yə daxil olan ölkələr olduqca münbit təbii sərvətlərə və iqtisadi inkişaf resurslarına malik ölkələrdir. Belə ölkələrin vahid qurumda birləşməsi dünyada yeni siyasi, iqtisadi iradə mərkəzinin yaranmasına səbəb ola bilər. Bu da Qərbdə bəzi siyasi dairələrin qətiyyən xoşuna gəlmir, onların maraqlarına cavab vermir. Hətta belə mülahizələr mövcuddur ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı yaxın gələcəkdə Avropa Birliyinə alternativ ola biləcək səviyyədə inkişaf mərhələsinə qədəm qoyacaq".
Həmsöhbətimizin fikrincə, Türk Dövlətləri Təşkilatının daha ciddi strukturlaşması və vahid güc mərkəzi kimi formalaşması istiqamətində atılan addımlar təqdirəlayiqdir:
"Bu prosesdə Azərbaycan avanqard rolunu oynayır. Azərbaycan dövləti, Prezident İlham Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatını Türk dünyasının ümumi evi, ailəsi kimi təqdim edir və tamamilə haqlıdır. Yaxın gələcəkdə Türk Dövlətləri Təşkilatının necə ciddi təsir gücünə malik olacağının şahidi olacaq. Bu baxımdan Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan arasında yaşıl enerji ilə bağlı imzalanmış saziş də böyük önəm daşıyır. Çünki üç önəmli türk dövlətinin öz yaşıl enerji resurslarını vahid mərkəzdə birləşdirərək dünyaya, xüsusilə Qərb bazarlarına çıxarması yaxın gələcək üçün yeni iqtisadi inkişaf sahələrinin perspektivlərini ön plana çıxarır. Belə anlaşılır ki, Türk Dövlətləri Təşkilatına daxil olan ölkələr dünyaya yeni enerji resurslarının çıxarılması istiqamətində də avanqard rol oynamaq imkanlarına malikdirlər. Türk Dövlətləri Təşkilatının yaxın gələcək üçün perspektivlərinə yalnız məmnunluqla və ümidverici perspektivlər üzərindən baxmaq üçün münbit şərait mövcuddur".
