Haqlı çıxdı və qəhrəman oldu
Dünya o həkimi heç vaxt unutmayacaq
Sizcə, koronavirus xəbərini almaqda gecikmiş ola bilərikmi? Koronavirus haqqında əvvəlcədən bilsəydik, vəziyyət həqiqətən fərqli olardı? Ancaq Çinli həkim Li Wenliangın hamımızı xəbərdar etdiyini bilirdinizmi? Bəs nə baş verdi ki, o, xəbər verməkdə gec qaldı? Əslində Li Wenliang kim idi? Gəlin tanış olaq...
Dünyada koronavirus səbəbindən həyatı dəyişməyən kimsə qalmayıb. "Kaş əvvəlcədən bilsəydik, bəlkə daha ciddi tədbirlər görə bilərdik" dediyimiz koronavirus virusunu kəşf edənlərdən biri 34 yaşlı Dr. Li Wenliang idi. O, 2019-cu il dekabr ayının sonunda qəribə bir vəziyyət gördü. Həmkarlarına bir mesaj göndərməyə çalışdı və onları xəbərdar etmək istədi. 30 dekabr 2019-cu il o, müzakirə aparmaq üçün həkim dostlarına epidemiya barədə bir mesaj göndərdi. Onlara yoluxmamaq üçün qoruyucu paltar geymələrini də xəbərdarlıq etdi. Baxın, bu çox vacib bir xəbərdarlıq idi.
Dr. Li Wenliang yeni yayılmış virusun 2003-cü ildə qlobal bir epidemiyaya səbəb olan SARS-a çox bənzədiyini düşünürdü. O da virusun Uhandakı dəniz məhsulları bazarından gəldiyini düşünürdü. Təbii ki, bu bazarda olanlara hər kəsin fərqli baxışı var idi. Düzdür, Dr. Li Wenliang dostlarına zamanında xəbərdarlıq etmişdi. Bəs nə oldu?
O, dostlarına xəbərdarlıq etdikdən düz dörd gün sonra İctimai Təhlükəsizlik Bürosuna çağırıldı və bir məktub imzalaması tələb olundu. O, "sosial düzəni ciddi şəkildə pozan yalan ifadələr verməkdə" günahlandırıldı. Polislər ona "Sizi xəbərdar edirik: Yenidən inadkarlıqla belə bir təkəbbür göstərsəniz və bu qanunsuz fəaliyyətinizi davam etsəniz, mühakimə olunacaqsınız". Və Dr. Li əl yazısında "Bəli, başa düşürəm" deyə cavab yazdı. Sual yaranır. Niyə belə bir vəziyyət yarandı? Yoxsa insanlar "Dövlət həqiqəti bizdən gizlətdi" deyəndə haqlı idilər?
Beləliklə, nəticə həkimin haqlı olduğunu göstərdi. 2019-cu il yanvar ayının sonunda Dr. Li Wenliang, məktubun bir nüsxəsini bir mikrobloq saytı olan Weibo-da paylaşdı və baş verənləri tək-tək izah etdi.
Artan yoluxma sayında yerli hakimiyyət orqanları ondan üzr istədi, lakin bu, çox gec gələn bir üzr idi. Koronavirus yayılırdı və yanvarın ilk bir neçə həftəsində Uhan səlahiyyətliləri təkcə bunun heyvanlara yoluxması barədə israr etdilər və insandan insana yoluxma ehtimalının olmadığını bildirdilər. Bir daha nə olduğunu təxmin edin? Virus insandan insana asanlıqla keçə bildi. Doktor Li Wenliang haqlı idi, lakin hər şey gec idi. "Weibo"dakı yazısında Li Wenliang 10 yanvarda öskürməyə başladığını, ertəsi gün atəşi olduğunu və iki gün sonra xəstəxanaya qaldırıldığını söylədi. Üstəlik, valideynləri də xəstələndi və xəstəxanaya yerləşdirildi. Dr. Li-nin səylərinə baxmayaraq, 10 gün sonra özünü doğruldan bir vəziyyət meydana gəldi. 20 yanvarda Çin epidemiya səbəbiylə təcili vəziyyət elan etdi. Dünya Səhiyyə Təşkilatı iki ay sonra pandemiya elan etdi.
Nəticədə bədbəxt son! Hər hekayənin sonunda adətən olduğu kimi, həkim Li Wenliang haqlı olduğu zaman "qəhrəman" oldu. Sosial mediada insanlar ölkəsini vaxtından əvvəl xəbərdar etmək səylərinə görə onu qəhrəman elan etdilər. Doktor Linin ölümündən sonra sosial şəbəkədə izləyicilər şərhlərində "Hazırda necə hiss etdiyinizi unutmayın. Bu qəzəbi xatırlayın. Bunun bir daha baş verməsinə icazə verməməliyik" deyə yazırdılar. Lakin çinli səlahiyyətlilər əks reaksiyaların öhdəsindən gəlməyə çalışdı və bir çox şərh senzuraya məruz qaldı. Ancaq bir müddət sonra dövlət, xalq Dr. Linin ölümünə yas tutmasına icazə verdi. Bu gün ölümündən bir il sonra milyonlarla insan sosial mediada onun barəsində şərh yazır və hələ də onun yaşadığı kimi davranış nümayiş etdirirlər.
Çinli yazıçı Fang Fang dünyada yüz minlərlə insanın ölümünə səbəb olan Covid-19 pandemiyasının davam etdiyi Uhan şəhərində hadisələri ilk günlərdən bəri internetdə yayımlayırdı və gündəlik paylaşımlar edirdi. Linin də daxil olduğu kitabda müəllif aşağıdakı cümləsi ilə hər şeyi ümumiləşdirir:
"Bizim yeganə düşmənimiz virus deyil. Biz eyni zamanda özümüzə düşmənik. Bir çox insan yalnız indi oyanır. Hazırda bir çox siyasi işçilərin səriştəsizliyini görürük".
