İnsanların 70 faizi 65 yaşına çatmadan dünyasını dəyişir
Pensiya yaşının aşağı salınmasına ciddi ehtiyac yaranıb
“Pensiya yaşının süni şəkildə artırılıb-azaldılması böyük problemlər yarada bilər. Bizdə ömür uzunluğu dinamikası müsbətdir və pensiya fondunun maliyyə vəziyyəti yaxşıdır. Biz də maraqlıyıq ki, insanlar pensiyaya çıxanda yaxşı pul alsınlar”. Bunu Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin iclasında maliyyə naziri Samir Şərifov bildirib.
Nazir deyib ki, əvvəllər 12 il işləyən adama 25 faizlə pensiya haqqı tanınırdı. Bu gün normal pensiya almaq üçün 35 il işləməlisən, üstəlik, işləməklə yanaşı pensiya fonduna da pul köçürməlisən. Təklif edirəm ki, bu məsələ ilə bağlı seminar təşkil edək, mövzunu deputatlarla müzakirə edək. Bu, ciddi məsələdir. Gələn il pensiya fondu xərcləri 15 faizdən çox indeksasiya ediləcək”.
İqtisadçı-ekspert Eldəniz Əmirov da “Şərq”ə açıqlamasında bildirib ki, təqaüd yaşının getdikcə artırılması düzgün yanaşma deyil: “Bu məsələ tez-tez ictimai müzakirəyə çıxarılır, narazı fikirlər səslənir. Amma bütün bunlar reallığı dəyişmir. Həqiqətən də, Azərbaycanda pensiya yaşı həddindən artıq yüksəkdir.
2027-ci ilə qədər pensiya yaşının artırılması qanunla təsdiqlənib. Hazırda kişilər üçün pensiya yaşı 65, qadınlar üçün 63-dür. Yaş artımı hər 6 aydan bir davam etdiyi üçün də qadınlar üçün də pensiya yaşı 65 olacaq. Azərbaycanda isə orta yaş 72-73 arasıdır. 65 yaşda pensiyaya çıxan insan pensiya kapitalının 12 ildə olan ayların sayına, yəni (144-ə bölünərək aylıq pensiya müəyyən edilməsi orta hesabla insanların 77 il yaşamasını qəbul etmək deməkdir.
Halbuki Azərbaycanda orta yaş hələ 2035-ci ildə 78-ə çatacaq. Ölkə əhalisinin orta yaş həddi 13 il sonra 78-ə çatacaqsa, 65 yaşda təqaüdə çıxan insanın pensiya kapitalının 144-ə bölünməsi düzgün deyil. Öncə bu yanaşmanı dəyişmək lazımdır”.
Millət vəkili Razi Nurullayev isə pensiya yaşının aşağı salınması ilə bağlı parlamentdə ən azı üç dəfə çıxış etdiyini xatırladıb:
“Qəbiristanlıqlarda apardığım monitorinqin nəticəsi onu deməyə əsas verir ki, insanların daha çox hissəsi, 60-70 faizi 65 yaşına çatmadan, yəni pensiya almadan dünyasını dəyişir. Ona görə də pensiya yaşının aşağı salınmasına ehtiyac var. Bunu kontur-arqument kimi bir çox mütəxəssislər, ekspertlər, hətta hökumət nümayəndələri də qeyd etdi”.
Deputatın sözlərinə görə, Azərbaycanı pensiya yaşının ən azı 65, bəzən isə 68-70 yaş olduğu ölkələrlə müqayisə etmək doğru deyil. Çünki həmin ölkələrdə insanların həyat səviyyəsi daha yüksəkdir:
"Onların tibbi xidmətlərə əlçatanlığı daha yaxşıdır. Sosial rifahı gözəldir. Ona görə də onların orta ömürlülük səviyyəsi Azərbaycandan daha yüksəkdir. Məntiqlə bu, doğru ola bilər”.
R.Nurullayevin sözlərinə görə, Azərbaycanda insanların sosial rifahını, yaşayışını bu həddə qaldırsaq, tibbi əlçatanlığı qaldıra bilsək, insan ömrünü 3-4 il uzada bilsək, o zaman bunu əsaslandıra, qəbul edə bilərik. “Amma indiki halda Azərbaycanda dediyimiz şərtlər olmadığına görə biz dünya ilə yarışa girib insanların pensiya yaşı həddini yuxarı qaldırmaqla düzgün addım atmamışıq. Ola bilsin ki, bunu əsaslandıranlar doğru hesablamalar aparmayıblar. Statistikanı düzgün hesablaya bilməyiblər. Onlar Azərbaycan əhalisinin orta yaş həddini düzgün qiymətləndirə bilməyiblər ki, insanlar nə qədər uzunömürlüdür. Statistik məlumatlar da mənim dediyimi təsdiqlədiyinə görə belə çıxır ki, bu artıq həyəcan siqnalıdır. Pensiya yaşının aşağı salınmasına ehtiyac yaranıb”.
