Meşədə canavarlar, itlər və meymunlarla böyüyən vəhşi uşaqların hekayələri hamımızı təəccübləndirdiyi kimi heyvan psixoloqları Luelle Kellogg və həyat yoldaşı Vinthrop Kellogguya da təsir edib. Onlar başa düşə bilmədikləri bu uşaqları başa düşmək və heyvanların qarşılıqlı əlaqəsini bir növ təhlil etmək istəyirdilər.
SHerg.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, bu səbəbdən Kellogg cütlüyü heyvanları öyrənməyə başladılar. Xüsusilə Winthrop Kellogg, 1900-cü illərin əvvəllərindən ortalarına qədər zamanını ağıllı heyvan növlərini, onlarla ünsiyyət qurmağın və onları anlamağın sirrini kəşf etməyə həsr etdi. O, uzun illər universitetdə heyvanları stimullaşdıran laboratoriyada çalışıb. Heyvanlar üzərində saysız-hesabsız təcrübələr aparmış və hər dəfə onun marağı günü-gündən artmışdır. Lakin onun apardığı təcrübə hər kəsin qanını donduracaq.
1931-ci ildə Kelloqq tədqiqatlarını davam etdirmək və primatlar üzərində araşdırma aparmaq istəyirdi. O, bunu eksperimentə keçirmək istəyirdi və artıq arvadı Luella ilə təcrübəni planlaşdırmaq üçün hazırlıqlara başlamışdı. Onlara lazım olan şeylər əslində çox sadə idi.
Təcrübə üçün bir şimpanze və kiçik bir uşaq kifayət idi. Yeddi ay yarımlıq Qua adlı şimpanzeni övladlığa götürmək də onlar üçün çox asan idi. Bununla belə, kiçik bir uşağı mövzu olaraq tapmaqda çətinlik çəkirdilər. Bunun üzərinə Kellogg ailəsi hər kəsi dəhşətə gətirəcək bir qərar verdi: Öz uşaqlarından təcrübə subyekti kimi istifadə edəcəklər. Bu yolla onlar uşağın və şimpanzenin inkişafını asanlıqla müşahidə edə və şimpanzenin öz uşaqlarına bənzəyib-bənzəmədiyini yoxlaya bildilər.
Onlar övladlığa götürdükləri şimpanze Quaya oğulları Donalddan fərqli davranmazdılar. Hər ikisi bacı-qardaş kimi böyüyəcəkdi. Qua Donaldın sahib olduğu hər şeyə sahib olardı. Ona körpənin öyrənmə tapşırıqları verildi və 9 aylıq tədqiqat boyunca uşaq paltarları və uşaq bezləri geyindirildi. Bu, qan təzyiqi, yaddaş, bədən ölçüsü, qaşıma, reflekslər, dərinlik qavrayışı, səs çıxarma, hərəkət, güc, problem həll etmə, qorxu, tarazlıq, oyun, itaət, anlama, dil qabiliyyəti, diqqət müddəti, qıdıqlanma reaksiyaları və s. kimi mövzuları əhatə edir. .Quaya sanki insan idi.
Bir müddət sonra şimpanze Qua bir çox testlərdə Donalddan daha yaxşı nəticə göstərdi. Onun tərəqqisi hamını heyran etdi, fiziki gücü və bacarıqları inanılmaz sürətlə inkişaf edirdi. Qua hətta Donalda qapının altından insanlara casusluq etməyi öyrədə bilib.
Qua balaca uşaqdan heç nə ilə fərqlənmirdi. Yatağa qoyulanda uşaq kimi diqqət istəyir, qucaqlayıb öpməyə çalışırdı. O, üz ifadələri ilə emosiyalarını göstərməkdən çəkinmirdi. İnsanların mimikalarını təqlid etməyi çox yaxşı bacarırdı. Əslində o, Donalddan daha sürətli inkişaf edirdi.
Donald hələ sürünərkən, Qua artıq dik yeriyirdi. 20 sadə əmrə cavab verə bilən Quanın fərqləri zamanla ortaya çıxdı. Donald insanları üzlərindən və fiziki görünüşündən tanıdığı halda, Qua onları qoxularından və geyindikləri paltardan tanıyırdı.
Üstəlik, Donald yavaş-yavaş danışmağa başladı. Qua ünsiyyətdə Donald qədər yaxşı deyildi. Belə görünürdü ki, Qua ilk tapşırıqlarda mükəmməl olsa belə, sonda onun beyni Donaldın idrak inkişafı ilə ayaqlaşa bilməyəcək. Ancaq şimpanzenin qardaşı kimi böyüməsi Donalda düzəlməz ziyan vurdu. Kiçik oğlan əvvəlcə şimpanzenin səslərini təqlid etməyə başladı. Şimpanze hərəkətlərini nümayiş etdirməkdən çəkinməyən Donald yemək görəndə qışqırıb dişləyir və gündən-günə daha çox şimpanze kimi davranmağa davam edirdi.
Təcrübə gözlənilənlərin əksinə nəticələr verməyə başladı. Beləliklə, təcrübə 9 ay ərzində tez dayandırıldı. Təcrübə bitdikdən sonra ailənin üzvü olan Qua qəfəsə salınaraq Floridadakı Primat Araşdırma Mərkəzinə göndərilib. Davranış təcrübələri üçün istifadə edilən Qua faktiki olaraq laboratoriya primatına çevrildi. İsti evdən soyuq qəfəslərə atılan Qua bir il yaşaya bilməyərək xəstələndi və öldü.
Donaldın taleyi Quadan heç nə ilə fərqlənmirdi. Ömrünün 9 ayını qardaş kimi şimpanze ilə keçirən Donald ötən il 42 yaşında intihar edib. Bir çoxları onun eksperimentin təsirindən çıxa bilmədiyi üçün həyatına son qoyduğunu düşünsə də, əsl səbəb hələ də məlum deyil.
