Türkiyənin NATO sammitindəki rolu və hadisələri ABŞ-dan Böyük Britaniyaya, Almaniyadan Yunanıstana kimi rezonans doğurmaqda davam edir.
“Şərq” qəzeti Türkiyə mediasına istinadən xəbər verir ki, “The Wall Street Journal” nəşri “NATO-nun genişlənməsi zamanı Türkiyəyə F-16-ların satışının arxasında Bayden dayanıb” başlıqlı məqalə dərc edib. Qəzetin yazdığına görə, ABŞ liderinin qırıcı təyyarə ilə bağlı şərhi Ərdoğanın Finlandiya və İsveçin üzvlükdən çıxa biləcəyi ilə bağlı şərhindən dərhal sonra gəlib.
ABŞ Prezidenti Co Baydenin "Onlara F-16 təyyarələrini satmalı və təyyarələri modernləşdirməliyik. Bunu etməmək bizim xeyrimizə deyil" deyərək dəstəyini bir daha təkrarlayıb. Qəzetin yazdığına görə, həm ABŞ, həm də Türkiyə Ankaranın ötən ilin payızında qaldırdığı F-16 tələbini müttəfiqlər arasında köhnəlmiş münasibətləri bərpa etmək üçün bir vasitə kimi görür.
Baydenin dramatik dönüşü
“British Express” qəzetinin təhlilinə görə, Türkiyənin Finlandiya və İsveçin NATO-ya daxil olması ilə bağlı vetosunu ləğv etməsindən sonra ABŞ lideri dramatik dönüş edib. Alman nəşri “Bayden Türkiyənin F-16-lara olan tələbini dəstəkləyir” yazıb. Xəbərdə ABŞ liderinin daha əvvəl F-16-ların Türkiyəyə satılması lazım olduğunu dediyi vurğulanıb. “Bayden Türkiyəyə F-16 satışına dəstəyini ifadə etdi, güzəştləri rədd etdi” başlığına üstünlük verən “The Hill” ABŞ liderinin müttəfiqinə döyüş təyyarələrinin satışında Konqresin təsdiqinə nikbin olduğunu yazıb. “Washington Post” qəzeti isə “Ərdoğan İsveç və Finlandiyaya NATO müqaviləsindəki vədlərini yerinə yetirmələri üçün xəbərdarlıq etdi” başlıqlı xəbərdə iki Skandinaviya ölkəsinin ittifaqa girməsinin artıq mümkün ola biləcəyini yazıb.
“Türkiyə lideri əvvəlki ritorikasına qayıtdı”
Türkiyənin Madrid sammitində oynadığı rol Yunanıstanda da diqqətlə izlənilir. “Kathimerini” qəzeti “Ərdoğan: Görüş bitdi, hücum başladı” başlıqlı xəbərində Türkiyə liderinin mətbuat konfransında Egey dənizindəki adaların silahlandırılmasını gündəmə gətirdiyini qeyd edib. Qəzetin yazdığına görə, Prezident Ərdoğan adaların suverenliyini şübhə altına almayaraq, Lozanna və Paris razılaşmalarına istinad edərək, Afina rəhbərliyindən sözügedən razılaşmaların həyata keçirilməsini istəyib. “Ta Nea” qəzeti “Ərdoğan yenidən təxribat törədir/Sakitlik bir gün davam etdi” başlığı ilə oxucularının qarşısına çıxıb. Qəzet bir gün keçmədən Türkiyə prezidentinin Yunanıstana qarşı köhnə ritorikasına qayıtdığını və gərgin yayın ikitərəfli münasibətlərə doğru getdiyini iddia edib.
Afina administrasiyasına yaxınlığı ilə tanınan “Eleftheros Typos” qəzeti ABŞ Konqresindəki Yunan-Amerika respublikaçılarının prezident Baydenə sərt tənqidlər yağdırdığını yazır. ABŞ liderinin Türkiyəyə F-16 satışını təsdiqləməsini “şok” adlandıran respublikaçı siyasətçilər Qas Bilirakis və Nikol Maliotakis sərt bəyanatla çıxış ediblər. Yunan əsilli respublikaçılar Türkiyəyə silah satışının qəti əleyhinə olduqlarını vurğulayaraq, F-16-ların Şərqi Aralıq dənizində təkcə Yunanıstanı deyil, İsrail və Cənubi Kipri də daha çox qorxudacağını iddia ediblər.
“To Vima” qəzeti isə “Ərdoğan çağırışlarına qayıdır, yeni hücum, Afinadan mesajlar” başlıqlı məqalə dərc edib. Təhlillərə görə, Vaşinqtondan gələn F-16 xəbərləri təsadüfi deyil. ABŞ Türkiyənin istəyini həyata keçirmək üçün siyasi iradə nümayiş etdirirdi. Afinanı narahat edən əsas məsələ Türkiyənin artıq NATO-da əldə etdiyi müsbət atmosferdən Yunanıstana qarşı istifadə edib-etməyəcəyidir.
Dönüş nöqtəsi: Vaşinqtona səfər
Yunanıstanın müstəqillik savaşının iki yüz illiyinə ev sahibliyi edən Yunanıstanın Baş naziri Mitsotakis Ağ Evdə ABŞ lideri Co Baydenlə görüşüb. Yunan bayrağının rənglərində mavi və ağ qalstuk taxan ABŞ lideri Mitsotakisi “Mən Co Bidenopulosam” ifadəsi ilə qarşılayıb. Miçotakis ABŞ Konqresindəki çıxışında Türkiyəni hədəf alıb və Türkiyənin proqramdan kənarda qaldığı F-35 təyyarələrinin Yunanıstana satışı Vaşinqtonda da müzakirə edilib. Miçotakis ABŞ Konqresində Kiprdə iki dövlətli həlli əsla qəbul etməyəcəklərini vurğulayaraq Türkiyəyə qarşı ittihamlar səsləndirib: “Hörmətli Konqres üzvləri, sizdən xahiş edirəm ki, son 48 ildə ellinizmin bitməyən iztirablarına səbəb olan açıq yaranı unutmayasınız. Mən Kiprin bölünməsindən danışıram. Bu məsələ beynəlxalq hüquq normalarına uyğun həllini tapmalıdır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının müvafiq qətnamələrinə uyğun olaraq. Dünən Prezident Bayden" Və dediyim kimi, Kiprdə heç kim heç vaxt iki dövlətli həlli qəbul edə bilməz”.
“Açıq təcavüz aktlarını qəbul etməyəcəyik”
Kiprlə bağlı açıqlamaları Konqres üzvləri tərəfindən alqışlarla qarşılanan yunan lider Türkiyənin adını çəkmədən hava məkanının pozulmasına da toxunub: “Bununla bağlı qəti şəkildə aydınlıq gətirmək istəyirəm. Suverenliyimizi və suverenliyimizi pozan açıq təcavüz aktlarını qəbul etməyəcəyik. Quru haqlarımız və bu hərəkətlərimiz Yunan adaları üzərindən uçuşların dərhal dayandırılmasına səbəb olacaq”. Prezident Ərdoğanın mayın 23-də bazar ertəsi “Artıq mənim üçün Mitsotakis adında biri yoxdur” ifadəsi Vaşinqton turundan sonra sərt keçən Afinadakı atmosferi dağıtmağa kifayət etdi.
