Gender bərabərliyi fundamental insan hüququ və dinc, firavan və davamlı dünya üçün zəruri təməldir. Dünya 2030-cu ilə qədər Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə (DIM) nail olmaq üçün kollektiv şəkildə səy göstərdiyinə görə, gender bərabərliyi əsas mövzu olaraq qalır. Şərqi Avropa ilə Qərbi Asiyanın kəsişməsində yerləşən Azərbaycan son illər gender bərabərliyinin inkişafında mühüm irəliləyişlər əldə edib. Bu məqalə
Azərbaycanın gender bərabərliyini təşviq etmək və DİM-lərin həyata keçirilməsinə töhfə vermək səylərini araşdırır.
Azərbaycanın gender bərabərliyinə sadiqliyi onun tarixində dərin köklərə malikdir. 1918-ci ildə qəbul edilən ölkənin ilk konstitusiyası qadınlara səsvermə hüququ verdi və Azərbaycan qadınların seçki hüququnu tanıyan ilk dövlətlərdən biri oldu. Bu mütərəqqi addım ölkənin uzun müddətdir gender bərabərliyinə sadiqliyinin əsasını qoydu.
Azərbaycan qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğvi haqqında Konvensiya (CEDAW) və Pekin Bəyannaməsi və gender bərabərliyini təşviq edən beynəlxalq konvensiya və sazişləri ratifikasiya edib. Bu öhdəliklər hökumətin davamlı inkişafa nail olmaqda gender bərabərliyinin vacibliyini etiraf etdiyini vurğulayır.
Azərbaycan siyasət, təhsil və işçi qüvvəsi də daxil olmaqla müxtəlif sektorlarda qadınların səlahiyyətlərinin artırılması sahəsində mühüm nailiyyətlər əldə edib. Diqqətəlayiq nailiyyətlərdən biri qadınların qərar qəbuletmə proseslərində iştirakının artmasıdır. Qadınlar indi hökumətdə, parlamentdə və yerli hakimiyyət orqanlarında əsas vəzifələr tutur və onların dövlət siyasətinin formalaşmasında təsiri xeyli artıb.
Azərbaycan ibtidai və orta təhsildə gender bərabərsizliyini aradan qaldırmaq, həm qızlar, həm də oğlanlar üçün keyfiyyətli məktəbə bərabər çıxışı təmin etmək üçün çalışmışdır. Bu, hamı üçün keyfiyyətli təhsilə diqqət yetirən 4-cw DIM-ə uyğundur. Bundan başqa, ölkənin ömürboyu təhsilə sadiqliyi qadınların ali təhsilə çıxış imkanlarının artmasına səbəb olub, gender bərabərliyini daha da təşviq edib.
Qadınların iqtisadi cəhətdən gücləndirilməsi gender bərabərliyinin digər vacib aspektidir. Azərbaycan qadınların əmək və sahibkarlıq fəaliyyətində iştirakını təşviq etmək üçün addımlar atıb. Hökumət müxtəlif təşəbbüslər, o cümlədən qadın sahibkarlar üçün maliyyə dəstəyi və təlim proqramları həyata keçirmişdir. Bu səylər iqtisadi artıma və hamı üçün layiqli işə ehtiyacı vurğulayan DİM-ə uyğundur.
Azərbaycanın gender əsaslı büdcə tərtibi ilə bağlı öhdəliyi, hökumət büdcələrinin gender bərabərsizliyini aradan qaldırmasını təmin etmək praktikası digər diqqətəlayiq nailiyyətdir. Bu yanaşma 5-ci DİM və onun hədəflərinə nail olmaq üçün vacib olan resurs bölgüsündə qadınların ehtiyaclarını prioritetləşdirməyə kömək edir.
Əldə edilmiş irəliləyişlərə baxmayaraq, bir çox digər ölkələr kimi Azərbaycan da gender bərabərliyinin irəliləyişində problemlərlə üzləşir. Gender əsaslı zorakılıq narahatlıq olaraq qalır və hökumət qanuni çərçivələri və qurbanlar üçün dəstək xidmətlərini təkmilləşdirmək üzərində işləyir. Bundan əlavə, mədəni və ictimai normalar bəzən qadınların müxtəlif sektorlarda tam iştirakına mane ola bilir.
Azərbaycanın gender bərabərliyinə səy göstərməsi onun Birləşmiş Millətlər Təşkilatının DİM-lərinə sadiqliyi ilə üst-üstə düşür və onun qadın hüquqlarına tarixi bağlılığını əks etdirir. Ölkə gender bərabərliyinin təşviqində mühüm irəliləyişlər əldə edib, buna əsas nümunə kimi təhsil, iqtisadi səlahiyyətlərin artırılması və siyasi təmsilçilikdə göstərilən səylər göstərilib. Çətinliklər hələ də qalmaqdadır, lakin hökumətin davam edən təşəbbüslərə, hüquqi islahatlara və beynəlxalq müqavilələrə sadiqliyi Azərbaycanın gender bərabərliyinin irəliləyişinə sadiqliyini nümayiş etdirir.
Azərbaycan gender bərabərliyinə doğru səyahətini davam etdirərək, qadınların cəmiyyətdəki mövqeyini gücləndirməklə yanaşı, bütün vətəndaşları üçün daha ədalətli və dayanıqlı gələcəyə yardım edərək daha geniş DİM-lərə nail olunmasına öz töhfəsini verir.
Məqalə Azərbaycan Respublikasının Qeyir-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi “Tolerantlıq” Sosial Araşdırmalar İctimai Birliyi tərəfindən həayata keçirilən “Davamlı İnkişaf Məqsədlərinin regionlarda onlayn təşviqi layihəsi çərçivəsində dərc edilir.
