Səddamın tank məzarlığı! Milyonlarla dollar dəyərindədir

Səddam Hüseyn dövrü İraq üçün qapalı bir səhifə olsa da, bu gün ölkənin hər yerində bu dövrün izlərini görmək mümkündür. Bu izlərdən ən maraqlısı İraqın paytaxtı Bağdad yaxınlığında yerləşən və dəyəri milyonlarla dollar olan Taci Hərbi Bazasıdır.

1991-ci ildə ABŞ ordusunun rəhbərliyi ilə yaradılan beynəlxalq koalisiya Küveyti işğal edən İraq qoşunlarına qarşı "Səhra Qalxanı" əməliyyatına başlayıb. Yanvarın 17-də başlayan və fevralın 28-də sona çatan müdaxilə nəticəsində İraq ordusu verdiyi ağır itkilər nəticəsində Küveytdən çıxarılıb. “Səhra qalxanı” əməliyyatında ağır yaralar alan tək İraq ordusu deyildi. Uzun illər hakimiyyətini qoruyub saxlayan Səddam diktaturası ordu ilə birlikdə sərt zərbə alacağı 2003-cü ilə qədər ölkə daxilində məhdud hərəkət edə biləcək şəkildə sağ qala bilmişdi. 20 mart 2003-cü il səhər saatlarında ABŞ ordusunun rəhbərlik etdiyi Çoxmillətli Koalisiya Qüvvələri “İraqın azad edilməsi əməliyyatı”na başlayanda Səddam hökuməti üçün yolun sonu göründü. 


Qısa müddətdə Bağdada daxil olan koalisiya qüvvələri işğaldan sonra başlayan 'Qırmızı Şəfəq əməliyyatı' ilə itkin düşən Səddam Hüseyni axtarmağa başladı. Axtarışlar 2003-cü il dekabrın 13-də Səddam Hüseynin doğma şəhəri Tikrit yaxınlığındakı fermada ABŞ ordusunun əsgərləri tərəfindən bunkerdə tutulması ilə başa çatıb.

İşğaldan sonra vəzifəyə başlayan İraq Müvəqqəti Hökumətinin yaratdığı İraq Xüsusi Məhkəməsində ilk dəfə 2004-cü il iyunun 30-da hakim qarşısına çıxarılan Səddam insanlığa qarşı cinayətlər, qətllər, işgəncələr və qanunsuz həbsdə təqsirli bilinib və ölüm cəzasına məhkum edildi. Səddam Hüseyn 2006-cı il dekabrın 30-da Qurban bayramının ilk günü səhər saat 06:00-da Bağdadın şimalında asılaraq edam edilib.

Səddamın devrilməsindən uzun illər keçməsinə baxmayaraq, İraqın bəzi yerlərində hələ də Səddamın  izlərini görmək mümkündür. Bu yerlərdən biri də paytaxt Bağdadın şimalında yerləşən və İraq ordusunun istifadəsində  olan Taci düşərgəsidir.

İraqın paytaxtı Bağdaddan 27 kilometr şimalda yerləşən Taci Hərbi Bazasından Səddam dövründə İraq Respublika Qvardiyası istifadə edib. 2003-cü ildə ABŞ-nin "Səhra Fırtınası" əməliyyatından əvvəl gündəmdə olan bu baza ABŞ-ın iddialarına görə İraq ordusunun kimyəvi silah istehsal etdiyi kampuslardan biri olub. Təyyarələr üçün uçuş-enmə zolaqları ilə yanaşı, Taji Bazası Səddam dövründə İraqda ən böyük tank və zirehli maşınlara texniki xidmət mərkəzlərindən biri idi. 1998-ci ildə “Səhra Tülkü” əməliyyatı zamanı bombalanan Taci bazası 2003-cü ildə işğal başlayandan sonra ABŞ qüvvələrinin nəzarətinə keçib.

İşğal dövründə ABŞ ordusu və beynəlxalq koalisiya birliklərinin istifadə etdiyi Taci bazası eyni dövrdə İraqda qurulan ABŞ-ın dəstəklədiyi təhlükəsizlik bölmələrinin təlim keçdiyi mərkəzlərdən biri olub. Bütün bu proses davam edərkən və İraq yeni dövrə qədəm qoyarkən, Taci Bazasının sərhədləri daxilindəki bəzi bölgələrdə Səddam dövrünün izləri qalmaqdadır.

ABŞ-ın İraqı işğalı zamanı Taci Bazasında texniki xidmət gözləyən hərbi maşınlara heç vaxt texniki xidmətə götürülməyib və işğaldan sonra öz taleyinə buraxılaraq Səddam dövründən qalan izlərdən birinə çevrilib. Baza ərazisindəki dayanacaq sahəsində Sovet İttifaqından alınmış tanklar, zirehli personal və döyüş maşınları, eləcə də Fransadan alınmış özüyeriyən haubitsalar və təchizat tapşırıqlarında istifadə olunan çoxlu sayda hərbi maşınlar taleyin ümidinə buraxılaraq hərbi təyinatlı avtomobil qəbiristanlığına çevrilib.

Səddam dövrünün açıq səma altında muzeyi olan Taci bazası ABŞ ordusu İraqdan çəkilənə qədər koalisiya qüvvələri tərəfindən istifadə edilib. Bu dövrdə İraqda ABŞ ordusu tərəfindən həbs edilən bir çox adamın saxlandığı Taci bazası, ABŞ ordusu İraqdan çəkilməyə başladığı üçün mərhələli şəkildə İraq ordusuna verilməyə başlanılıb.  Bu dövrdə bazanın müəyyən hissələri İraq ordusunun nəzarətinə keçməyə başlasa da, İraq əsgərlərinin təlim prosesi davam etdi və ABŞ əsgərləri bazada qalmağa davam etdi.

ABŞ ordusu İraqın işğalına son qoysa da, qoşunlarını yavaş-yavaş İraqdan çıxarmağa başlasa da, İraqda silahlar səssiz qalmadı. 2010-cu illərin əvvəllərində ardıcıl hərəkətlərlə qısa zamanda geniş bir fəaliyyət sahəsi qazanan DEAŞ 2014-cü ildə İraqın ikinci böyük şəhəri Mosulu ələ keçirdi. Qısa müddətdə Suriya və İraqda geniş bir əraziyə yayılan təşkilat Avropada həyata keçirdiyi terror hücumları ilə adından söz etdirməyə başlayıb.

Bütün bu hadisələrdən sonra İraq İŞİD-ə qarşı müdaxilə etmək üçün Yaxın Şərqə gələn koalisiya qüvvələrinin əməliyyat mərkəzlərindən birinə çevrildi. Bu dövrdə Taci bazası İraq əsgərlərinin və İraq Hərbi Hava Qüvvələrinin təlim keçdiyi yerlərdən biri olub. Bundan əlavə, İŞİD-ə qarşı döyüşən koalisiya qüvvələrinin bir hissəsi də Taci bazasında yerləşdirilib.

2020-ci ilə qədər Taci Bazasında qalmağa davam edən amerikalı əsgərlər 2020-ci ilin yanvarında İraqın paytaxtı Bağdadda İran İnqilab Keşikçiləri Qüds Qüvvələrinin komandanı Qasım Süleymaninin ABŞ tərəfindən öldürülməsindən sonra İraq parlamentinin verdiyi qərardan sonra İraqı tərk ediblər. . Taci Bazasını tamamilə İraq ordusuna təhvil verən ABŞ ordusu, bazadan çəkilərkən İraq əsgərlərinə təxminən 347 milyon dollar dəyərində texnika  çatdırıb.