17 yaşlı yeniyetmə elm adamlarını təəccübləndirdi
Gənc qız adi diz əməliyyatından sonra fərqli dildə danışmağa başlayandan sonra elm dünyasını şoka salıb. Hollandiyada 17 yaşlı holland dilində danışan lisey şagirdi futboldan aldığı zədədən sonra ortopedik əməliyyat keçirib. Lakin əməliyyatdan sonra yaşadığı qeyri-adi vəziyyət bütün tibb dairələrini dərindən təsirləndirib.
Sherg.az xəbər verir ki, 2022-ci ildə Hollandiyada xəstəxanaya aparılan gənc qız uğurlu əməliyyatdan sonra oyanaraq ingiliscə danışmağa başlayıb. Bundan əlavə, o, Amerikanın Yuta ştatında olduğunu iddia edib. Gənc qız əvvəllər məktəbdə yalnız dərs saatında ingiliscə danışırdı. Əməliyyatdan sonra isə o daha doğma holland dilində danışmadı və ailəsini tanıya bilmədi.
Vəziyyət tibbi ədəbiyyata görə olduqca nadir rast gəlinən sindromun əlaməti kimi qeydə alınıb. Müayinələrə görə, gəncin psixiatrik anamnezi yox idi və ailəsində analoji xəstəlik aşkarlanmayıb. Ancaq anesteziyadan sonrakı bu qəribə dəyişiklik tibb aləmində böyük maraq doğurub.
Bu ümumi vəziyyət "Xarici Dil Sindromu" (FLS) kimi tanınan nadir nevroloji pozğunluğa işarə edir. FLS, insanın şüurlu olaraq ana dilindən uzaqlaşaraq ikinci bir dilə keçməsi vəziyyətidir. Bəzi hallarda xəstələr yalnız dili dəyişir, lakin vurğuda aydın dəyişiklik də müşahidə olunur.
FLS ilə yanaşı, "Xarici Vurğu Sindromu" (FAS) da çox nadir bir vəziyyətdir. Hər iki sindrom beyin xəsarətləri, vuruşlar, baş travması və ya beyin şişləri kimi şərtlərlə əlaqələndirilə bilər. Bu sindromlar beynin “Broka bölgəsi” adlanan nitq və dil mərkəzinin zədələnməsi nəticəsində inkişaf edir. Bu sahə frontal lobda yerləşir və dilin düzgün istifadəsi üçün son dərəcə vacibdir.
1917-ci ildən bəri yalnız 100-ə yaxın FLS və FAS hadisəsi olub. Bu halların əksəriyyəti böyük beyin travması, insult və ya beyin qanamasından sonra baş verib.
Gənc qızın yaşadığı hadisədə əvvəlki hallarla müqayisədə fərqli vəziyyət müşahidə olunub. Əməliyyatdan sonra gənc qız 18 saat holland dilini başa düşə bilməyib, ancaq ertəsi gün dostlarının ziyarətindən sonra yenidən ana dilində danışmağa başlayıb. Ancaq bu müddət ərzində o, yalnız ingilis dilində ünsiyyət qurmağa davam edib.
Xəstəxanadan çıxandan sonra növbəti müayinələr zamanı gənc qızın vəziyyəti getdikcə yaxşılaşıb. Holland dilində danışmaqda çətinlik çəkmədiyini deyən gənc bir müddət sonra əvvəlki dil biliklərini bərpa edib. Həkimlər bu prosesin tibbi izahını tapa bilmədiklərini, lakin gənc qızın tam sağaldığını, heç bir psixoloji və nevroloji problemin olmadığını bildiriblər.
Mütəxəssislər bildirirlər ki, FLS adətən böyüklərdə rast gəlinən bir sindromdur, lakin yeniyetmələrdə də nadir hallarda baş verə bilər. Gənc qızın hadisəsi bu sahədə ilk rəsmi rekord olmaq potensialına malikdir. İndiyədək uşaqlarda cəmi səkkiz FLS hadisəsi məlum idi.
Tibbi ədəbiyyat anesteziyanın FLS-in inkişafında mühüm rol oynaya biləcəyini göstərir. Anesteziya beynin ünsiyyət mərkəzlərini müvəqqəti olaraq bağlaya bilər, bu da insanın şüurlu düşünmə və danışma qabiliyyətinə təsir göstərə bilər. Bununla belə, FLS-nin dəqiq mexanizmi hələ də tam başa düşülməyib. Bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, anesteziyanın uzunmüddətli təsiri çaşqınlıq yarada bilər ki, bu da nitq pozğunluğuna səbəb olur.
Gənc qız hazırda normal həyat sürür, lakin həkimlər bənzər bir durumu daha yaxşı anlamaq və müalicəni daha sağlam bir şəkildə aparmaq üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac olduğunu ifadə edirlər.
Bu müəmmalı hallar göstərir ki, elm aləmində araşdırma və müşahidələr davam etməlidir. Anesteziya ilə bağlı son tədqiqatlar beynin dil və ünsiyyət mərkəzlərinə necə təsir etdiyini daha dərindən anlamağa imkan verə bilər. Bununla belə, bu fenomenin necə inkişaf etdiyini və necə müalicə oluna biləcəyini dəqiq başa düşmək üçün hələ çox şey öyrənilməlidir.
