Şəbnəm Zeynalova,
siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru
Gürcüstanda keçirilən aksiyaların ölkədaxili və regional təhlükəsizliyə təsirləri geniş müzakirələrə səbəb olur. Beynəlxalq qüvvələr tərəfindən dəstəklənən aksiyalar Gürcüstanın daxili siyasi və iqtisadi vəziyyətinə, eləcə də ölkənin xarici siyasətinə dair bir sıra məsələlərə təsir edir. Aksiyaların arxasında duran səbəblər və onların regionun ümumi təhlükəsizliyi üçün nə dərəcədə təhdid yarada biləcəyi böyük əhəmiyyət daşıyır.
2024-cü ilin parlament seçkiləri ilə əlaqədar olaraq Gürcüstanda yenidən siyasi gərginliklər baş verməyə başlamışdır. 2020-ci ilin parlament seçkiləri nəticəsində yaranan narazılıqlar, bu dəfə daha da şiddətlənmişdir. 2020-ci il seçkilərinin nəticələrinə dair müxalifət tərəfindən irəli sürülən saxtalaşdırma iddiaları, xüsusilə "Vahid Milli Hərəkat" partiyasının lideri Nika Meliya tərəfindən hökumətə qarşı irəli sürülən ittihamlar, ölkə daxilindəki siyasi qeyri-sabitliyi daha da artırmışdır. Müxalifət seçkilərin qeyri-şəffaf və manipulyasiya edildiyini iddia edərək, ədalətli seçki nəticələrinin əldə olunmadığını vurğulamışdır.
Bu etirazlar 2024-cü ilin seçkilərinə hazırlıq mərhələsində də özünü göstərmişdir. Seçki qanunlarının və seçki prosesinin şəffaflığı ilə bağlı mövcud narazılıqlar, müxalifət partiyalarının və geniş seçici kütləsinin etimadsızlığını artırmışdır. Bu isə öz növbəsində kütləvi etiraz aksiyalarına səbəb olmuşdur. Seçki prosesindəki bu cür gərginliklər, həm də cəmiyyətin siyasi liderlərə və idarəetməyə olan inamını zəiflədir və nəticədə siyasi qarşıdurmaların daha da dərinləşməsinə gətirib çıxarır.
Gürcüstanda davam edən bu siyasi böhran ölkənin daxili sabitliyini və beynəlxalq münasibətlərini də təhdid edə bilər. 2024-cü il seçkiləri yalnız ölkənin siyasi gələcəyini deyil, həm də Gürcüstanın Avropa və Rusiya ilə olan münasibətlərinə təsir edəcək. Bu prosesdə seçicilərin və siyasi liderlərin davranışları ölkənin demokratik inkişafını və beynəlxalq aləmdəki mövqeyini müəyyən edəcək.
Aksiyalar eyni zamanda ölkənin siyasi liderliyinin qərb yönümlü siyasətinə qarşı da bir etiraz olaraq baş verir. Gürcüstanın hökuməti Avropa İttifaqı və NATO ilə yaxın əlaqələr qurmağı məqsəd qoymuş və bu istiqamətdə müxtəlif islahatlar həyata keçirməyə çalışmışdır. Lakin bir sıra siyasi qüvvələr bunu tənqid edərək ölkənin milli maraqlarının gözardı edildiyini, Rusiya ilə münasibətlərin düzgün tənzimlənmədiyini vurğulamışlar və ölkədə Qərbin təsiri altında qərarların qəbul edilməsi ilə bağlı narahatlıqlar artmışdır.
Gürcüstanda keçirilən aksiyaların geniş miqyasda müzakirə edilən əsas səbəblərindən biri Qərb dövlətlərinin bu hadisələri açıq şəkildə dəstəkləməsidir. Avropa İttifaqı və ABŞ Gürcüstandakı siyasi müxalifətin təşkil etdiyi aksiyaları siyasi islahatlar, demokratiya və insan hüquqları məsələlərinə dair bir çağırış olaraq dəstəkləyir. Bu dəstək, həmçinin, Gürcüstanın Avropa İttifaqı və NATO ilə olan inteqrasiyasına yönəlmiş strateji bir addım kimi görülür. Avropa və ABŞ Gürcüstanda demokratiyanın inkişafını sürətləndirmək və Rusiyanın bölgədəki təsirini zəiflətmək məqsədilə, hökumətə qarşı keçirilən etirazları dəstəkləyərək, Gürcüstanı öz siyasi və iqtisadi maraqlarına uyğun şəkildə inkişaf etdirməyə çalışırlar.
Qərbin bu dəstəyi yalnız Gürcüstanın daxili siyasətinə deyil, həm də onun xarici siyasətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edərək onun Qərb ilə daha sıx inteqrasiyasını sürətləndirir və bu ölkənin Avropa və NATO strukturlarına daxil olması istiqamətində təzyiqi artırır. Lakin eyni zamanda bu proses Gürcüstanın Rusiya ilə olan əlaqələrini gərginləşdirir. Rusiya, xüsusilə Gürcüstanın NATO və Avropa İttifaqına üzv olma istiqamətindəki təşəbbüslərini ciddi şəkildə rədd edir və bu istiqamətdəki səylərə qarşı çıxır. Rusiya Gürcüstanın Qərb yönümlü siyasətə meyillənməsini öz təsirinə qarşı bir təhlükə olaraq görür və bu vəziyyətdə ölkənin qərbyönümlü siyasətinə qarşı hərtərəfli müqavimət göstərməyə çalışır.
Rusiya Gürcüstandakı daxili hadisələri öz geosiyasi məqsədlərinə xidmət edəcək bir fürsət olaraq da görür. Bu vəziyyətdə Rusiya Gürcüstanın daxili gərginliklərini öz təsirini daha da artırmaq və ölkənin müstəqil xarici siyasət kursuna təhdidlər yaratmaq üçün istifadə edə bilər, həmçinin, Gürcüstandakı Qərb dəstəyini öz maraqlarına qarşı bir təzyiq olaraq qiymətləndirərək, bu vəziyyətdə daha sərt addımlar da ata bilər. Bu, yalnız Gürcüstanın suverenliyini təhdid etmir, həm də regionda genişmiqyaslı geosiyasi dəyişikliklərə səbəb ola bilər.
Hadisələrin ölkəmizə olan təsirlərinə gəldikdə isə, Gürcüstan Azərbaycan üçün isə yalnız iqtisadi baxımdan deyil, həm də geosiyasi cəhətdən strateji əhəmiyyət kəsb edən bir ölkədir. Ölkə Azərbaycanın enerji və ticarət maraqları üçün də vacibdir, çünki Gürcüstan vasitəsilə Azərbaycan Avropaya enerji ixrac edir və iqtisadi əlaqələrini gücləndirir. Bununla yanaşı, iki ölkə arasında hərbi əməkdaşlıq və təhlükəsizlik sahəsində qarşılıqlı maraqlar da mövcuddur. Əgər Gürcüstanda siyasi qeyri-sabitlik daha da dərinləşərsə və kütləvi etirazlar davam edərsə, Azərbaycanın Gürcüstanla olan strateji əməkdaşlığı ciddi şəkildə təhlükəyə düşə bilər.
Son olaraq, Gürcüstandakı daxili gərginlik və aksiyalar bütün Cənubi Qafqaz regionunda güclü diplomatik təşəbbüslərin və müvafiq təhlükəsizlik tədbirlərinin həyata keçirilməsini tələb edir. Bu, yalnız regional sabitlik üçün deyil, həm də dünya miqyasında geosiyasi vəziyyətin düzgün qiymətləndirilməsi və qarşılıqlı etimadın artırılması üçün vacibdir. Gürcüstanda baş verənlər, daha geniş bir geosiyasi kontekstdə Cənubi Qafqazda yeni bir dinamikanın yaranmasına səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, regionda hər hansı bir dəyişiklik Azərbaycanın milli təhlükəsizliyinə və Cənubi Qafqazın gələcək inkişafına ciddi şəkildə təsir edə bilər.
