Hər uşaq narkotikin təsirinə düşə bilər
Övladlarımızı maarifləndirə bilmək üçün doğru anı seçməliyik
“Uşaqların narkotikin təhlükəsinə düşməsinin qarşısını almaq asan məsələ deyil. Bu, bütün tərəflərin, xüsusən də valideynlərin iştirakını tələb edir. Çünki narkomanların valideynləri də düşünürdü ki, onların övladı heç vaxt narkoman olmaz”. Bu sözləri Regional Sosial Təşəbbüslərə Dəstək İctimai Birliyinin sədri, Narkoekspert Emil Maqalov deyib. Ekspertin sözlərinə görə, narkotik istifadəsi ürək xəstəliyi riskinin artması, qaraciyər və böyrəklər kimi orqanların zədələnməsi və şizofreniya kimi müxtəlif mənfi təsirlərə səbəb ola bilir. Təkcə bu deyil, narkotiklər uşağın həyatının müxtəlif tərəflərinə, o cümlədən onların öyrənməyə və ictimailəşməyə marağını zədələyir:
“Uşaqların narkomaniyaya düşməsinin qarşısını almağın müxtəlif yolları var.
Əslində, uşaqlara narkotikin təhlükələri haqqında məlumat və maarifləndirmə işi erkən, daha doğrusu, uşaqlar məktəbdə olarkən həyata keçirilə bilər. Ümid edilir ki, uşaqlar narkotiklərin pis təsirlərini anlaya bilər, bu qeyri-qanuni təhlükələrə düşmək riski azalar.
Narkotiklərin uşaqlara təhlükəsini izah etmək çətin ola bilər. Buna görə də övladlarımızi maarifləndirə bilmək üçün doğru anı seçməliyik.
Məsələn, boş vaxtlarında və ya rahat görünəndə övladlarımıza narkotiklərin təhlükələrini izah etməyə çalışaq. Adətən, bu anlarda övladlar sizə daha çox diqqət yetirəcək və dediklərinizə qulaq asacaq.
Mümkünsə, biz valideynlər də narkotik hadisələri ilə bağlı xəbərləri izləyərkən narkotikin təhlükələri haqqında maarifləndirici və məlumatlı olmalıyıq. Beləliklə, ümid edək ki, bununla izah etdiklərimizi daha yaxşı başa düşə bilərlər.
Doğru anı tapdıqdan sonra narkotiklərin təhlükələri haqqında kifayət qədər məlumat verək. Valideynlər narkotiklərin nə olduğunu, narkotiklərin necə yayıldığını və onların sağlamlığa və həyata hansı təsirlər göstərdiklərini bilməlidirlər.
Övladlarımızla ikitərəfli müzakirə aparıla bilər ki, onlar da fikirlərini ifadə edə və hələ də onları çaşdıran suallar verə bilsin”.
E.Maqalovun sözlərinə görə, narkotik alveri də, narkomanlıq da dostluq dairəsindən, düşdüyü mühitdən başlayır. Buna görə də uşaqlarımıza pozitiv dostluqlar və ya icmalar seçməyi və axtarmağı öyrətməyimiz vacibdir ki, uşaqlar narkotik və digər təhlükələrdən qaça bilsinlər: “Bundan əlavə ətraflarında özlərinə, başqalarına, o cümlədən öz dostlarına narkotik təklif edərsə, cəsarətli və qətiyyətli olmağı öyrədək. Uşağınıza hər kəslə dost olmağın yaxşı olduğunu söyləyin. Ancaq bu o demək deyil ki, o, dostları tərəfindən həyata keçirilən bütün davranış formalarına əməl etməlidir. Əgər həqiqətən də, pis davranan, ona mənfi təsir göstərən, hətta ona narkotik təklif edən bir dost varsa, uşağımıza mümkün qədər dostluq mühitini tərk etməsini normal söyləyək.
Təhlükələri və narkotikdən uzaq durma yolları haqqında məlumat verməklə yanaşı, yaxşı davranış nümunələri də göstərməliyik. Məsələn, həkim müayinəsi olmadan mümkün qədər narkotik istifadə etməmək, siqaret çəkməmək və spirtli içkilər qəbul etməmək. Xatırlamalıyıq ki, uşaqlar böyük təqlidçilərdir. Bizim göstərdiklərimizi onlar təqlid edə bilər. Odur ki, bundan sonra uşaqlara yaxşı davranış nümunələri verməyi vərdiş halına salaq ki, örnək alsınlar”.
Ekspertin fikrincə, özünə inamı olan uşaqlar yaxşı olmayan bir şeyə dəvət və ya sövq olduqda, o cümlədən narkotik vasitələrdən istifadə etmək dəvəti olduqda öz münasibətini daha çox müəyyən edə bilirlər. Uşaqlara inanmaq, nailiyyət əldə edə bildikləri təqdirdə uşaqları tərifləmək və pis sözlərdən qaçmaq kimi bir neçə yolla uşaqların özünə inamını artırmağa kömək edə bilər: “Həmçinin uşaqlara idman etmək və hobbi kimi müsbət fəaliyyətlərlə vaxtlarını doldurmağı öyrətmək lazımdır. Düzgün istifadə olunan vaxt uşaqların səhv yola düşməsi və narkotik maddələrdən sui-istifadə də daxil olmaqla mənfi şeylərə düşmə riskini azalda bilər”.
