Özəl məktəblərin təhsil haqqının rəsmi olaraq tənzimlənməsinə ehtiyac var
Sosial şəbəkələrdə özəl məktəblərdə təhsil haqlarının yüksək olması ciddi müzakirə predmetinə çevrilib. Aparıcı-aktyor Elcan Rəsulov özəl məktəblərin və liseylərin illik təhsilhaqlarının yüksək olmasından gileylənib.
Aktyor sosial media hesabında yazıb ki, iki uşağı olan ata ayda nə qədər qazanmalıdır ki, övladları illiyi 43 min 673 manat olan məktəbdə oxusun?
Buna rəğmən uşağın bahalı məktəblərdə oxumasının tərəfdarı olduğunu vurğulayan aktyor yarızarafat qeyd edib ki, uşağı həmişə bahalı məktəbdə oxudun ki, sinif yoldaşları hörmətli adamlar olsunlar, onu da qabağa çəksinlər.
Qeyd edək ki, özəl məktəblərdə təhsil dövlət məktəblərindən nəqliyyat xidməti, qidalanma, dərsdən sonra əlavə dərnək və məşğələlər, əlavə olaraq 2-3 xarici dilin öyrədilməsi və ya tədrisin yalnız xarici dildə aparılması ilə fərqlənir. Lakin bu məktəblərdə qiymətlər heç də hər kəs üçün əlçatan deyil. Valideynlər təhsilhaqlarının verilən xidmətdən çox yüksək olduğunu düşünürlər. Məsələn, son günlər sosial şəbəkələrdə müzakirə mövzusuna çevrilən özəl məktəblərdən biri Azərbaycan Beynəlxalq Məktəbidir (“TISA International School of Azerbaijan”) Belə ki, sözügedən məktəbin illik təhsilhaqqı 43673 manatdır.
Azərbaycan-Britaniya məktəbində 19-20 min, Bakı Fransız liseyində isə qiymətlər təshilin ibtidai, orta və ya tam olmasından asılı olaraq 18-22 min arası dəyişir. Digər özəl məktəblərdə isə qiymətlər azı 4000 manatdan başlayıb 30 000-dək qalxır.
Ekspertlər isə hesab edir ki, Azərbaycanda özəl təhsilin keyfiyyəti tələb olunan məbləğə uyğun deyil. Qiymətlərin bu qədər süni olaraq artırılması həmin məktəblərə təklifin çox olması ilə bağlıdır.
Məsələ ilə bağlı "Yenisabah.az"a danışan Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin üzvü, deputat Ceyhun Məmmədov özəl məktəblərin təhsil haqqının rəsmi olaraq tənzimlənməsinə ehtiyac olduğunu bildirib: "Azərbaycanda özəl məktəblərin qiyməti çox aktual və düşündürücü bir məsələdir. Mən hesab edirəm ki, özəl məktəblərin də təhsilhaqlarının tənzimlənməsinə ciddi ehtiyac var, bu, mənim şəxsi yanaşmamadır. Bu gün Azərbaycanda kimin ağlına nə qədər gəlirsə, təhsil haqqını da o qədər müəyyənləşdirir. Təəssüf ki, əksər dövlət məktəblərinə inam olmadığına görə, yüksək keyfiyyətli məzun təmin edə bilmədikləri üçün insanlar özəl məktəblərə meyl göstərirlər. Özəl məktəblər qiymətin baha olmasını onunla əsaslandırırlar ki, müəllimlərin maaşı yüksəkdir, dərslikləri xaricdən alırlar və s. Lakin bu əsas vermir ki, hansısa orta məktəb illik təhsilhaqqını 40-50 min manat etsin. Bu, qəbuledilməzdir! Bu yanaşma doğru deyil. Bu səbəbdən fikrimcə, təhsilhaqqı məsələsinin tənzimlənməsinə ehtiyac var". Onun sözlərinə görə, illiyi fantastik məbləğlərlə ölçülən özəl təhsil müəssisələrinin üstünlükləri onlara bu cür qiymət qoymağa əsas vermir: "Bu məsələdə digər çıxış yolu dövlət orta məktəblərində təhsilin keyfiyyətinin artırılmasıdır. Bunu etməliyik ki, insanlar özəl məktəblərlə yanaşı, dövlət məktəblərində də təhsil alsınlar. İnsanlar bəzən seçilmək üçün bu addımı atırlar. Amma onu da qeyd etməliyik ki, bir sıra özəl orta təhsil məktəbləri həqiqətən keyfiyyətli təhsil verir, seçilir. Amma bu ona əsas vermir ki, belə fantastik qiymətlər müəyyənləşdirsinlər və bu məbləğin insanlardan alınması üçün müəyyən addımlar atsınlar. Bu məsələ çox həssasdır, bəzi addımların atılmasına ciddi ehtiyac var".
Təhsil eksperti Nadir İsrafilov isə “Sherg.az"a açıqlamasında deyib ki, dövlət məktəblərində təhsilin zəif olması barədə cəmiyyətdə yaranan stereotip istər-istəməz bir çox valideynləri övladlarını məhz özəl orta məktəblərdə oxutdurmağa sövq edir. Hər tədris ilinin sonunda növbəti tədris ili üçün məktəbə gedəcək uşaqların indidən hansı məktəbə gedəcəyi hər bir valideyni düşündürür. Lakin özəl məktəblərin təhsil haqqı vətəndaşların aylıq orta əmək haqqı nisbətində dəfələrlə yüksək olduğundan bahalı olduğu üçün özəl məktəblərdə sadəcə imkanlı şəxslərin övladları təhsil ala bilir. Bununla belə həmin məktəblərdə təhsilin səviyyəsi əksər dövlət təhsil müəssisələrindəkindən yüksək olsa da, əslində təhsil haqqı heç də orta statistik azərbaycanlını məmnun etmir. Təhsilin bu özəl sektorunu əlçatan etmək üçün təşkilati və stimullaşdırıcı tədbirlərin həyata keçirilməsinə böyük ehtiyac var. Qərbin bir çox özəl orta məktəblərində uğurla təhsil alan tələbələr üçün qrantlar və adlı təqaüdlər sistemi nəzərdə tutulur. Bu, valideynlərin çəkdiyi ilkin xərcləri əhəmiyyətli dərəcədə kompensasiya edə bilir. Ayrı-ayrı hallarda özəl məktəbin müdiriyyəti istedadlı uşaqları qismən ödəniş müqabilində və ya təmənnasız olaraq məktəbə qəbul edir. Təəssüf ki, bizim ölkəmizdə bu cür təcrübə vüsət almayıb. Ona görə də təhsilin bu özəl sektorunu inkişaf etdirmək, ona olan marağı daha da artırmaq, mövcud problemləri nizamlamaq, əhalinin sosial tərkibindən asılı olmayaraq hər bir təbəqəyə maddi cəhətdən əlçatan etmək üçün təşkilati və stimullaşdırıcı tədbirlərin həyata keçirilməsinə böyük ehtiyac var”.
