kamran Əsədov: İqlim dəyişikliyi və səhiyyə mövzularının tədrisi tibb təhsilində vacib komponentlərdən birinə çevrilib
“Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının rəhbərinin də dediyi kimi, iqlim böhranı həm də sağlamlıq böhranıdır. Ona görə də hesab edirəm ki, tərəflərin yekun sənəd üzrə razılaşma əldə etməsi mühüm hadisə olacaq".
Bunu Azərbaycanın səhiyyə naziri Teymur Musayev COP29 Prezidentliyinin mətbuat konfransında deyib.
O əlavə edib ki, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə həm də tibb ixtisasları üzrə tədris proqramlarında dəyişikliklər edilməsi hesabına nail olmaq olar:
"Bu sahədə yeni texnologiyaların tətbiqi də zəruri şərtlərdəndir. Onu da bildirmək istəyirəm ki, bu ildən etibarən Azərbaycan Tibb Universitetinin II kursundan başlayaraq, tələbələrə iqlim dəyişikliyi və səhiyyə tədris olunacaq. Bütün bu addımlar bizə iqlim dəyişikliyinin qarşısını almağa yönələn təşəbbüslərə dəstək verilməsi imkanı qazandıracaq".
Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin direktoru Kamran Əsədov isə "Sherg.az"a açıqlamasında deyib ki, Azərbaycan Tibb Universitetində iqlim dəyişikliyi və səhiyyə mövzularının tədris olunması təşəbbüsü, həm qlobal çağırışlara cavab vermək, həm də yerli səhiyyə sisteminin gücləndirilməsi üçün mühüm bir addımdır:
“Bu qərar, səhiyyə təhsili ilə bağlı müasir yanaşmaların tətbiqinə, iqlim dəyişikliyinin təsirlərini anlamağa və gələcəkdə yaranacaq ekoloji və ictimai sağlamlıq problemlərinə daha hazırlıqlı yanaşmağa imkan verəcək. İqlim dəyişikliyi artıq yalnız ekoloji bir problem deyil, onun təsiri sosial, iqtisadi və xüsusən də sağlamlıq sahələrində geniş şəkildə hiss olunur. İqlim dəyişikliyinin səhiyyəyə təsiri çoxşaxəlidir. Temperaturun artması, havanın keyfiyyətinin pisləşməsi, su mənbələrinin azalması və ekstremal hava hadisələrinin intensivliyi bir çox xəstəliklərin yayılmasına şərait yaradır. Məsələn, istilik dalğaları ürək-damar və tənəffüs sistemi xəstəliklərini artırır. Eyni zamanda, tropik bölgələrdə yayılmış malyariya və denge qızdırması kimi xəstəliklərin coğrafiyası genişlənir. Bununla yanaşı, qida və su çatışmazlığı, allergik reaksiyaların artması və psixi sağlamlığa təsir edən ekoloji stres faktorları da iqlim dəyişikliyinin səhiyyəyə təsirlərinin tərkib hissəsidir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına əsasən, iqlim dəyişikliyi 2030-2050-ci illərdə hər il əlavə 250.000 ölümə səbəb ola bilər ki, bu da əsasən istilik stresləri, qida çatışmazlığı və yoluxucu xəstəliklərlə bağlıdır. Tələbələrin iqlim dəyişikliyi və səhiyyə mövzularını öyrənməsi onların gələcək tibb mütəxəssisləri kimi qlobal və lokal səhiyyə problemlərinə hazırlıqlı olmalarını təmin edəcək. İlk növbədə, tələbələr iqlim dəyişikliyinin sağlamlıqla əlaqələrini anlayacaq və bu istiqamətdə yaranan problemlərə daha dərindən baxış formalaşdıracaqlar. Bu biliklər gələcəkdə onların xəstəliklərin profilaktikası, idarə olunması və müalicəsi prosesində müasir və səmərəli yanaşmalar tətbiq etməsinə şərait yaradacaq. Bundan əlavə, tələbələrin tədqiqat sahəsində biliklərinin artması üçün yeni imkanlar açılacaq. İqlim və səhiyyə əlaqələri mövzusunda tədqiqatların artırılması, elmi cəmiyyətin bu sahədəki bilik bazasını genişləndirəcək”.
Kamran Əsədov həmçinin bildirib ki, bu addım cəmiyyət üçün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir:
“Tibb mütəxəssisləri arasında iqlim dəyişikliyinin sağlamlığa təsirlərinə dair biliklərin artması, ictimai maarifləndirmə səviyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olacaq. Tibb işçiləri, xəstələrə iqlim dəyişikliyinin təsirlərindən qorunma yollarını öyrətməklə, onların həyat keyfiyyətini artıracaq və xəstəliklərin profilaktikasına töhfə verəcəklər. Həmçinin, səhiyyə sistemi iqlim dəyişikliyinin gətirdiyi risklərə daha yaxşı hazır olacaq və bu da gələcəkdə səhiyyə sektorunda iqtisadi itkilərin azalmasına səbəb ola bilər. Dünya təcrübəsi göstərir ki, iqlim dəyişikliyi və səhiyyə mövzularının tədrisi tibb təhsilində vacib komponentlərdən birinə çevrilib. ABŞ-da Harvard və Stanford kimi universitetlərdə iqlim dəyişikliyinin səhiyyəyə təsirləri tibb təhsilinin ayrılmaz hissəsidir. Tələbələr ekoloji və sağlamlıq problemlərinin həlli yolları ilə bağlı praktiki biliklər əldə edir və bu biliklər tətbiq olunduqda həm tədqiqat, həm də klinik təcrübədə yüksək nəticələr əldə olunur. Avropada isə London İmperial Kolleci kimi aparıcı universitetlər iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə dair xüsusi kurslar təşkil edir, burada tələbələr iqlim və səhiyyə əlaqələrini praktik olaraq öyrənirlər. Bu universitetlərdə aparılan tədqiqatlar, xüsusilə iqlim dəyişikliyi ilə bağlı xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq üçün səhiyyə siyasətinə töhfə verir. Azərbaycan Tibb Universitetində bu mövzunun tədrisi tələbələrə bilik və bacarıqlar qazandırmaqla yanaşı, yerli səhiyyə sisteminə də strateji dəyər qatacaq. Səhiyyə mütəxəssislərinin iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə dair hazırlıqlı olması, ölkənin iqlim dəyişikliklərinə qarşı strategiyalarında səhiyyə aspektinin gücləndirilməsinə töhfə verəcək. Bundan əlavə, belə bir təşəbbüs Azərbaycanın beynəlxalq tibb təhsili və səhiyyə siyasətində müsbət nümunə kimi tanınmasına imkan yaradacaq. Beləliklə, Azərbaycan Tibb Universitetində iqlim dəyişikliyi və səhiyyə mövzularının tədrisi həm tələbələr, həm səhiyyə sistemi, həm də cəmiyyət üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu, tibb təhsilinin müasir tələblərə uyğunlaşdırılması və qlobal səhiyyə problemlərinə daha hazırlıqlı yanaşma üçün müsbət bir addımdır. Bu təşəbbüsün uğurlu icrası, həmçinin Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə sağlamlıq və iqlim siyasətində fəal iştirakını gücləndirə bilər”.
