Televiziya və radio rəhbərlərini çağırıb fakt qarşısında qoymaq lazımdır
İctimai rəyi zədələyən, Azərbaycan xalqının milli mentalitetinə zidd olan verilişlərin yayımlanmasına göz yummaq olmaz
Fikir, söz və məlumat azadlığının, plüralizmin inkişaf etdirilməsi
Son dönəmlər Azərbaycanın televiziya kanallarında keyfiyyətinə və ictimai əhəmiyyətinə görə fərqlənən verilişlər var. Bu da onu göstərir ki, televiziya kanalları maraqlı, keyfiyyətli, peşəkar səviyyədə veriliş hazırlamaq potensialına malikdir. Xüsusən, dövlət kanallarında milli-mənəvi dəyərlərin təbliği, ictimai əhəmiyyət kəsb edən məsələlərin müzakirəsi, vətənpərvərlik, uşaqların və yeniyetmələrin intellektual inkişafı və digər sahələr üzrə keyfiyyətli maarifləndirmə proqramlarını görmək mümkündür. Lakin bu nümunələr heç də televiziya və radio qurumlarının təqdim etdikləri bütün verilişlərə şamil edilə bilməz. Televiziya və radio kanallarının fəaliyyətində nöqsan və çatışmazlıqlar hələ də qalmaqdadır.
Efirlərimizdəki bəzi problemlər cəmiyyətdə zaman-zaman müzakirə mövzusu olur, media mütəxəssisləri, ictimaiyyət nümayəndələri mövcud problemlərlə bağlı fikir və təkliflərini səsləndirirlər. Lakin görünür, məsələnin daha geniş ictimaiyyətin müzakirəsinə çıxarılmasına, nöqsanların aradan qaldırılması və innovativ yeniliklərin tətbiqi barədə konkret təkliflərin irəli sürülməsinə ehtiyac var. İctimaiyyəti narahat edən və ən çox müzakirə olunan məsələlərdən biri televiziya kanallarında aşağı səviyyəli, keyfiyyətsiz əyləncə və şou-biznes xarakterli verilişlərə yer verilməsidir. Vurğulanır ki, son illər dünyada kinoindustriya, şou-biznesin güclü inkişafı telekanalların proqram siyasətinə də ciddi təsir göstərir. Televiziya kanalları həmin təbəqəni cəlb etmək üçün ciddi rəqabət aparırlar. Amma nəzərə almırlar ki, bu səpkili verilişlər heç bir ictimai əhəmiyyət kəsb etməməklə yanaşı, müəyyən mənada cəmiyyətdə neqativ tendensiyaların yayılmasına da istiqamət verir. Gənclərin və yeniyetmələrin zövqünü, dünyagörüşünü korlayır, təlim-tərbiyəsinə mənfi təsir edir.
Televiziya sahəsindəki problemlərdən söz düşərkən əsas diqqət Milli Televiziya və Radio Şurasına yönəlir. Ölkə ictimaiyyəti efirlərdəki nöqsanlara və qıcıq doğuran bayağı verilişlərə görə televiziyalarla yanaşı, Milli Televiziya və Radio Şurasına da tənqid edir.
Bildirirlər ki, qurum bu cür məsələlərdə daha sərt addım atmalıdır, müəyyən qadağalar tətbiq etməlidir.
Milli Televiziya və Radio Şurasının (MTRŞ) sədri İsmət Səttarov mətbuata açıqlamasında vurğulayıb ki, televiziyalarda yayımlanan verilişlərlə bağlı daim monitorinq aparılır və verilişlərin qanunla müəyyən edilmiş normalara uyğun olub-olmadığı yoxlanılır. Amma İ.Səttarov bildirib ki, verilişlərin bayağı olub-olmamasını müəyyən etmək üçün qanunvericilik bazası yoxdur: “MTRŞ və ya digər qurumun bu müstəqil redaktor fəaliyyətinə müdaxiləsi qadağandır. Əks-halda bu, senzura amili olar. Yəni hər hansı bir verilişə bayağı deyərək onu bağlamaq qəbuledilməz bir yanaşmadır. Təbii ki, burada başqa bir məqam var. İctimai qınaq öz sözünü deyir və Şuranın da bu istiqamətdə tövsiyələri olur”.
Sədrin sözlərinə görə, bəzən sosial məzmunlu verilişlərdə konkret qanun pozuntuları qeydə alınır və o qanun pozuntularına görə də cərimələr tətbiq edilir:
“Tək sosial verilişlərdə deyil, digər verilişlərdə, o cümlədən xəbərlərdə də problemlər olur. Biz bunları müzakirə edirik, baş redaktorları, xəbər redaktorlarını, aparıcıları dəvət edirik. Bəzi ümumi məsələlər, mövzular var ki, onun ictimailəşdirilməsi, yayımı qadağan deyil, amma cəmiyyət tərəfindən çox pis qarşılanır və ona görə də bəzi mövzular var ki, onlara toxunmamaq məsləhət görülür. Aparıcılar da, redaktorlar da bunları anlayışla qarşılayırlar.
MTRŞ rəhbəri qeyd edib ki, həm qanunvericiliyin tələblərini pozmadan, həm də ictimai maraqları nəzərə alaraq bu cür halların qarşısını almağa çalışırlar:
“Bir misal gətirim. 11 yaşlı qızın zorlanması faktı çox geniş işıqlandırıldı. Ondan sonra bizim televiziya rəhbərləri, baş redaktorlarla müzakirələrimiz oldu ki, gələcəkdə belə hallar olanda təqdimat formasına diqqət yetirilsin. Yəni təqdimat cəmiyyəti narahat etməyəcək şəkildə olmalıdır. Məlumatı təqdim etmək formasından da çox şey asılıdır. Əgər sən o hadisədən böyük bir şou yaradırsan və yaxud hansısa doğru olmayan məsələləri ora əlavə edirənsə, bu, əlbəttə pozuntudur”.
Televiziya kanallarının mövcud durumu ilə bağlı “Şərq”ə danışan tanınmış jurnalist Azər Həsrət bildirib ki, MTRŞ-da rəhbərlik dəyişimindən və bəzi islahatlardan sonra müəyyən keyfiyyət dəyişikliyi baş verib. Lakin ekspertin fikrincə, ümumi yanaşma hələ də dəyişməyib:
“Bir neçə dəfə MTRŞ televiziya kanallarına efirlərin yasaqlanması kimi cəzalar tətbiq edib. Ancaq ümumi mənzərə qənaətbəxş deyil. Media eksperti olmaqla yanaşı, həm də tamaşaçı, dinləyiciyəm, informasiya istehlakçısıyam. Problemlərin niyə həll edilmədiyini bilmək istəyirəm. Gün ərzində radioları dinləsəniz, görərsiniz ki, çox bərbad dilləri var, adam dəhşətə gəlir. Hansısa mövzu ətrafında “mütəxəssis” dəvət edir, efirdə danışdırırlar. Dəvət etdikləri “mütəxəssislər” Azərbaycan dilinin “anasını ağladır”. Əksər sözləri rus dilində, küçə ləhcəsində, jarqon ifadələrdən ibarətdir. Bütün bunlar davamlı şəkildə, hər gün canlı efirə gedir. Niyə MTRŞ müdaxilə etmir, monitorinq aparıb televiziya kanalları ilə bağlı ölçü götürmür? Həmin “mütəxəssisləri” dəvət edən aparıcı da efirdə heç nəyə düzəliş etmir. Bəzən aparıcı özü efirlərdə bütöv xalqın adından danışır. Müsahibinə deyir ki, “mən sizi Azərbaycan xalqı adından təbrik edirəm”. Aparıcının buna haqqı çatmır”.
A.Həsrət vurğulayıb ki, MTRŞ-nin televiziya kanallarına müdaxilə etməməsi anlaşılan deyil:
“Demirik ki, MTRŞ senzura tətbiq etsin, siyasi məsələlərə qarışsın. Amma səviyyəsiz, ictimai rəyi ciddi şəkildə zədələyən, Azərbaycan xalqının milli mentalitetinə zidd olan verilişlərin baş alıb getməsinə imkan vermək olmaz. Yaxşı olar ki, MTRŞ daha məsuliyyətli davransın və deyilən problemlərin aradan qaldırılması üçün əməli tədbirlər görsün. Problemləri aradan qaldırmaq heç də çətin məsələ deyil. Televiziya və radio rəhbərlərini dəvət edərək onları fakt qarşısında qoymaq lazımdır. Televiziya kanalları ya tələblərə əməl etməli, ya da verilən cəzalara razı olmalıdır. Efirləri qısa müddətə qapatmaq yüngül cəzadır. Hesab edirəm ki, ən effektli üsul maliyyə cəzasıdır. Əgər hər kəs öz işinə məsuliyyətli və peşəkar yanaşsa, mövcud problemlər də aradan qalxar”.
