Daha uzun gecələr və boz günlər olan payız və qış mövsümlərində bir çox insanlar pessimizm və ya depressiya hisslərinin artmasından şikayətlənirlər. İnsanlar süni işıq altında qapalı məkanlarda daha çox vaxt keçirir və təbii günəş işığından məhrum olurlar. Sherg.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, mütəxəssislərin fikrincə, bu qış insanların kədərli və ya depressiyaya düşməməsinin bir neçə yolu var. Bəs qış depressiyasından qaçmaq üçün nə etmək lazımdır?
"Nutrients" jurnalında dərc edilən yeni araşdırmaya görə, ABŞ-da hər 20 böyükdən 1-i payızın sonunda başlayan və qışa qədər davam edən depressiya növü olan mövsümi affektiv pozğunluq (SAD) narahatlığı yaşayır.
Tədqiqatçılar xalq arasında payız və ya qış depressiyası adlandırılan bu xəstəliyin ciddi qəbul edilmədiyi təqdirdə insanın həyat keyfiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə pisləşdirə biləcəyi barədə xəbərdarlıq ediblər. Alimlər insanların bu vəziyyətdən daha az təsirlənməsi üçün pəhriz və həyat tərzi ilə bağlı müxtəlif tövsiyələr veriblər.
Aşağı karbohidratlı, ketogenik pəhriz epilepsiya və 2-ci tip diabetin nevroloji vəziyyətini bərpa edə bilər. Tədqiqat ketogenik pəhrizin depressiya, Alzheimer xəstəliyi, Parkinson və miqren də daxil olmaqla bir çox xəstəlik üçün müalicəvi ola biləcəyini göstərib. Ketogenik pəhriz; Yüksək yağlı, orta proteinli, çox aşağı karbohidratlı (gündə 20 qramdan az) qidalardan ibarətdir.
Harvard Universitetinin psixiatriya professoru Chris Palmer deyib: "Öz sağlamlığım üçün mən şəxsən 20 ildən artıqdır ki, aşağı karbohidratlı keto pəhrizinə əməl etmişəm və 15 ildən artıqdır ki, xəstələrlə, xüsusən də arıqlamaq üçün tövsiyə edirəm. Onun antipsikotik təsirləri və xəstələrdə əhval-ruhiyyəyə faydaları olduğunu aşkar etdim. Buna görə də psixiatriyada ketogenik pəhrizin klinik istifadəsinə rəhbərlik edirəm."
Mütəxəssislər Günəşin azad və təbii antidepresan olduğunu bildirirlər.
2017-ci ildə Ceffri Hall, Maykl Robaş və Maykl Yanq dünyada hər kəs üçün sirkadiyalı ritmə nəzarət edən molekulyar mexanizmləri kəşf etdikləri üçün Tibb üzrə Nobel Mükafatını qazandılar.
Nobel mükafatı laureatının araşdırmasına görə, insan beynində supraxiazmatik nüvə adlı bir saat var ki, bu da onların gündəlik davranışlarının və bədən funksiyalarının Günəşə uyğun işləməsini təmin edir.
Beynin ön hipotalamusunda yerləşən supraxiazmatik nüvə sirkadiyalı ritmə nəzarət edir. Supraxiazmatik nüvə 24 saatlıq bioloji, fizioloji və sosial davranışların sinxronizasiyasını diqqətdə saxlayır.
Buna görə də tədqiqatçılar insanların bütün gününü ekranlara baxmaqdansa, mümkün qədər çox günəş işığı almağa sərf etməyi təklif edirlər.
ABŞ-da İnsan Yaradılışının Kvant Mexanikasının genetik mərkəzindən Dr. Courtney Hunt, "Gün ərzində müəyyən bir müddət günəş işığına məruz qalmaq insan sağlamlığı üçün çox vacibdir. Günəş işığı serotonin və melatonin səviyyələrini tənzimləyərək sirkadiyalı ritmi təyin edir, eyni zamanda ümumi sağlamlıq üçün vacib bir komponent olan D vitamini istehsal edir. Kifayət qədər günəş işığı almayanlar da xəstəliklər daha çox olur" deyə bildirib.
CDC-yə görə, fiziki fəaliyyət kofein və ya şəkərin köməyi olmadan gün ərzində enerjili qalmağın ən yaxşı yollarından biridir.
Harvard Universitetinin Blavatnik İnstitutunun tədqiqatçıları həm oruc tutmağın, həm də güclü idmanın hüceyrələrə təsirini təhlil ediblər.
Hər iki metabolik müdaxilənin Alzheimer və Parkinson kimi neyrodegenerativ xəstəliklərə səbəb ola biləcək zülalların xaric edilməsini asanlaşdırdığı sübut edilmişdir.
Turan
